Tabela stratygraficzna

Tabela stratygraficzna jest to schemat obrazujący przebieg historii Ziemi na podstawie następstwa procesów i warstw skalnych.

Tabela stratygraficzna jest to schemat obrazujący przebieg historii Ziemi na podstawie następstwa procesów i warstw skalnych.

Tabela stratygraficzna

według International Commission on Stratigraphy (ICS), 2021

EON (eonotem)^#		ERA (eratem)^#	OKRES (system)^#	EPOKA (seria)^#		WIEK / PIĘTRO (piętro / stadium)^#	od (mln.)	±
fanerozoik		kenozoik	czwartorzęd	holocen		megalaj	0.0042
						nortgryp (northgrip)	0.0082
						grenland	0.0117
				plejstocen		tarant* (p. późny)	0.129
						chiban (jon*, p. środkowy)	0.774
						kalabr	1.80
						gelas*****	2.58
			neogen	pliocen		piacent	3.600
				pliocen		zankl	5.333
				miocen		messyn	7.246
						torton	11.63
						serrawal	13.82
						lang	15.97
						burdygał	20.44
						akwitan	23.03
			paleogen	oligocen		szat	27.82
				oligocen		rupel**	33.9
				eocen		priabon	37.71
						barton	41.2
						lutet	47.8
						iprez	56.0
				paleocen		tanet	59.2
						zeland	61.6
						dan	66.0
		mezozoik	kreda	k. późna		mastrycht	72.1	0.2
						kampan	83.6	0.2
						santon	86.3	0.5
						koniak	89.8	0.3
						turon	93.9
						cenoman	100.5
				k. wczesna		alb	113.0
						apt	125.0
						barrem	129.4
						hoteryw	132.6
						walanżyn	139.8
						berrias	145.0
			jura	j. górna (malm)***		tyton	152.1	0.9
						kimeryd	157.3	1.0
						oksford	163.5	1.0
				j. środkowa (dogger)***		kelowej	166.1	1.2
						baton	168.3	1.3
						bajos	170.3	1.4
						aalen	174.1	1.0
				j. wczesna (lias)***		toark	182.7	0.7
						pliensbach	190.8	1.0
						synemur	199.3	0.3
						hettang	201.3	0.2
			trias	t. późny		retyk	208.5
						noryk	227
						karnik	237
				t. środkowy		ladyn	242
				t. środkowy		anizyk	247.2
				t. wczesny		olenek	251.2
				t. wczesny		ind	251.902	0.024
		paleozoik	perm	loping		czangsing	254.14	0.07
				loping		wucziaping	259.1	0.5
				gwadalup		kapitan	265.1	0.4
						word	268.8	0.5
						road	272.95	0.11
				cisural		kungur	283.5	0.6
						artinsk	290.1	0.26
						sakmar	293.52	0.17
						assel	298.9	0.15
			karbon	pensylwan	p. późny	gżel	303.7	0.1
kasimow	307.0				p. późny	0.1
p. środkowy	moskow				315.2	0.2
p. wczesny	baszkir				323.2	0.4
missisip	m. późny			serpuchow	330.9	0.2
	m. środkowy			wizen	346.7	0.4
	m. wczesny			turnej	358.9	0.4
dewon	d. późny		famen	372.2	1.6
	d. późny		fran	382.7	1.6
	d. środkowy		żywet	387.7	0.8
	d. środkowy		eifel	393.3	1.2
	d. wczesny		ems	407.6	2.6
			prag	410.8	2.8
			lochkow	419.2	3.2
sylur	przydol		przydol	423.0	2.3
	ludlow		ludford	425.6	0.9
	ludlow		gorst	427.4	0.5
	wenlok		homer	430.5	0.7
	wenlok		szejnwud	433.4	0.8
	landower		telicz	438.5	1.1
			aeron	440.8	1.2
			ruddan	443.8	1.5
ordowik	o. późny		hirnant	445.2	1.4
			kat	453.0	0.7
			sandb	458.4	0.9
	o. środkowy		darriwil	467.3	1.1
	o. środkowy		daping	470.0	1.4
	o. wczesny		flo	477.7	1.4
	o. wczesny		tremadok	485.4	1.9
kambr	furong		piętro 10 (lawson)*	489.5
			dziangszan	494
			paib	497
	miaoling		gużang	500.5
			drum	504.5
			wuliuan	509
	epoka 2 (jakut)*		piętro 4 (botom + tojon)*	514
	epoka 2 (jakut)*		piętro 3 (atdaban)*	521
	terenew		piętro 2 (tomot)*	529
	terenew		fortun	541.0	1.0
prekambr	proterozoik	neoproterozoik	ediakar				635
			kriogen				720
			ton				1000
		mezoproterozoik	sten				1200
			ektas				1400
			kalim				1600
		paleoproterozoik	stater				1800
			orosir				2050
			riak				2300
			sider				2500
	archaik	neoarchaik					2800
		mezoarchaik					3200
		paleoarchaik					3600
		eoarchaik					4000
	hadeik****						4600

^# Tak zwane jednostki chronostratygraficzne (skalne), które nie wiedzieć po co przeciwstawia się jednostkom geochronologicznym (czasowym), choć mają te same nazwy i ten sam zakres.

* Jednostki oznaczone gwiazdką to poziomy nowo wyróżnione, nieobecne w literaturze lub niemające jeszcze oficjalnej nazwy; nazwy polskie proponowane.

** Lattorf, dolne piętro oligocenu (między rupelem a priabonem), nie jest obecnie uwzględniany.

*** Nazwy nieistniejące w wykazie ICS.

**** Nazwa nieformalna.

***** Niedawno utworzony gelas ICS przeniósł w najnowszej wersji tablicy z pliocenu do plejstocenu. W ten sposób cofnięto początek plejstocenu i tym samym czwartorzędu z 1.7 do ok. 2.6 mlt.

Dalsze uwagi:

tylko daty dla kenozoiku podano jako dokładne; dla mezozoiku daty są przybliżone, z możliwym odchyleniem do 1.4 mln lat, dla paleozoiku możliwe odchylenie sięga 3.2 mln lat (początek dewonu); dla prekambru daty są jedynie orientacyjne;
stary podział kenozoiku na trzeciorzęd i czwartorzęd został zarzucony przez ICS, czwartorzęd przez pewien czas zniknął w ogóle z tabeli ICS, a plejstocen i holocen zaliczano do neogenu; obecnie istniejąca tabela przywraca ten okres;
dan (dolne piętro paleocenu) znany jest także jako dano-mont;
w źródłach polskojęzycznych dominuje inna stratygrafia karbonu, zob. starsza wersja; używa się także w źródłach ICS podziału pensylwanu na górny (gżel + kasimow), środkowy (moskow) i dolny (baszkir) oraz misisipu na górny (sierpuchow), środkowy (wizen) i dolny (turnej);
stratygrafię ordowiku i kambru warto porównać ze starszą wersją
nazwa ediakar została wprowadzona niedawno przez ICS; decyzja ta ignoruje długą tradycję wykorzystywania nazwy wend w literaturze; ponadto niektóre źródła używały nazwy eokambr; według niektórych źródeł ediakar jest podjednostką wendu;
niekiedy przed hadeikiem wyróżnia się jeszcze (także nieformalnie) chaotyk; eon ten miałby obejmować czas od powstania Ziemi do powstania Księżyca;
istnieje propozycja, by przyjąć, że holocen już się zakończył, i że obecnie żyjemy w epoce antropocenu; na razie nie została uznana;
w lipcu 2018 podzielono holocen na 3 piętra: grenland, nortgryp i megalaj (ang. Greenlandian, Northgrippian, Meghalayan);
pewne źródła, w tym ICS, stosują podwójne nazewnictwo, w którym jednostkom geochronologicznym o nazwach eon, era, okres, epoka, wiek, chron (dzień) odpowiadają jednostki chronostratygraficzne: eotem (eonotem), eratem, system, oddział, piętro, chronozona (poziom).

Synonimy:

kryptozoik = prekambr
proterozoik = algonk

Oryginalna wersja z maja 2021:

Oryginalna wersja z marca 2020:

Oryginalna wersja ze stycznia 2020:

Oryginalna wersja z maja 2019:

Oryginalna wersja z sierpnia 2018:

Oryginalna wersja z lutego 2017:

Oryginalna wersja ze stycznia 2015:

Oryginalna wersja z października 2014:

Oryginalna wersja z lutego 2014:

Oryginalna wersja ze stycznia 2013:

Oryginalna wersja z 2008:

Podział prekambru według Geologic Ages of Earth History i Stephena E. Jonesa, kombinowany

eon	era		okres	epoka		od (mln.)
prekambr	proterozoik	synik	wend	ediakar	pundyk	580
				ediakar	wonokan	590
				waranżer	mortensnes	600
				waranżer	smalfjord	610
			sturtyk			800 (825)
		ryfej		karatau		1100
				jurmantyk		1375
				burzjan		1600 (1675)
		animik				2200 (2225)
		huron				2450 (2475)
	archaik	rand				2800 (2825)
		suaz				3500 (3525)
		izuik				3800 (3875)
	priskoik	hadeik		wczesny imbryk		3900
				nektaryk		3975
				„grupy basenowe”		4150
				kryptyk		4560