Poradnik dla podróżujących po Czechach - edycja 2007.2

Dodatkowe materiały

http://www.vlak.cz/ rozkład jazdy pociągów, autobusów i komunikacji miejskiej w Czechach. Wszystko w jednym miejscu. (CZ/EN/DE)
http://www.jizdenka.cz/ - wylicza ceny za połączenia z zastosowaniem zniżek, w tym ceny normalnych biletów międzynarodowych
rozkład jazdy autobusów w PDFach (można ściągnąć rozkład z każdego przystanku) - http://www.portal.jizdnirady.cz
znakomita strona opisująca zniżki na kolejach czeskich - http://slevycd.venku.cz (CZ)
kalkulator walutowy - przelicza m.in. PLN na CZK i odwrotnie

Co nowego?

17.06.2007 Zmiana taryf na ČD

Od 10.06.2007 wchodzi w życie 2. zmiana rozkładu jazdy, zmiany są już uwzględnione w Poradniku.
Tymczasem przypominam, że zawieszone jest kursowanie pociągów przez przejście w Międzylesiu ze względu na modernizację przejścia i elektryfikację do Lichkova. Przywrócenie ruchu planowane jest od początku 2008, przy okazji ruch ma być wzmocniony o 1 parę pospiesznych Wrocław - Praga.

10.12.2006 Zmiana rozkładu jazdy

otwarcie przejścia granicznego w Głuchołazach!
Szczegóły na stronie www.glucholazy.pl lub w pliku glucholazy.pdf (plik PDF zrobiony z komunikatu o otwarciu przejścia, zawiera rozkład jazdy 2 par pociągów Opole - Jesenik - (Ostružna)
ze względu na planowaną modernizację st. Międzylesie, od 31 III 2007 r. ruch pociągów przez to przejście graniczne będzie zawieszony. O zastępczej komunikacji autobusowej nic na razie nie wiadomo.
Pociągi jadące przez przejście Chałupki - Bohumin jadą do samej Ostravy

1. Słowem wstępu

Jadąc z Polski do Czech należy przygotować się na zaprzestanie używania słowa "tragicznie" w odniesieniu do komunikacji publicznej, do czego zdążyły nas przyzwyczaić PKP. Czechy to po prostu raj dla podróżujących, zwłaszcza do małych miejscowości - mają zaraz po Szwajcarii największe zagęszczenie sieci kolejowej w Europie. Dzięki autobusom szynowym pociąg dojeżdża do wielu miejsc (zwłaszcza w północnym regionie), często takich typowych "końców świata". Pociągi jeżdżą w miarę często i są skomunikowane ze sobą. A jak już do danej miejscowości pociąg nie dojeżdża, zawsze można dojechać ichniejszym PKSem, który też działa znacznie lepiej niż u nas. Autobusy jeżdżą często i naprawdę wszędzie, fakt - często tylko w dni powszednie i tu trzeba uważać. Też nie są drogie, a poza tym mają bardzo czytelne i dające wiele informacji rozkłady - wyszczególniony jest każdy przystanek, przez który przejeżdża autobus oraz godzina, o której tam jest.

Internetowy rozkład jazdy to cudo na kiju. Jest w nim wszystko. Na stronie głównej mamy do wyboru:

Vlakové spoje - pociągi
Autobusove spoje - autobusy
Spoje MHD - komunikacja miejska wybranego miasta
Kombinace - połączenia mieszane (autobus+pociąg+MHD Brno, Ostrava, Praha)

Gdy ktoś jeździ więcej, na pewno warto aby kupił sobie książkowy rozkład jazdy na całe Czechy (celosiťový jízdní řád). Kosztuje grosze (60 Kč), a naprawdę warto go mieć.

WAżne - KATEGORIE POCIĄGÓW:

nie ma tu rozróżnienia cenowego na pociągi osobowe, przyspieszone (bo i takie istnieją), pospieszne i ekspresowe! Za pociągi wyższego standardu (vlaky vyssi kvality) uważa się dopiero IC i EC. A pośpiechem i ekspresem jedziemy za taką samą cenę jak osobowym. Miejscówki za 30 koron (w przeciwieństwie do PKP) są dobrowolne. Dopłaty zaś wynoszą: do Ex - nic (tak, tak, to nie błąd...), do IC/EC 60 Kč.
Osobną kategorię stanowią pociągi SC (SuperCity) Pendolino, obsługiwane nowoczesnymi jednostkami. Tu mogą pojawić się ceny globalne i trochę inny system zniżek. Pominąłem to, Pendolin jeździ na razie niewiele. Chętnych odsyłam na www.scpendolino.cz.

System zniżek na czeskich kolejach jest bardzo rozbudowany, więc aby nie zniechęcać potencjalnych podróżnych, ich opis rozbiłem na dwie części: punkt 4 obejmuje podstawowe, najczęściej używane zniżki, które nie wymagają wystawiania żadnych dodatkowych dokumentów; punkt 5 opisuje te bardziej "zaawansowane".

ważne - przewoźnicy alternatywni

Niniejszy tekst odnosi się do zniżek oferowanych przez České drahy, głównego przewoźnika kolejowego w Czechach. W związku z tym, że ruch na niektórych odcinkach przejęli prywatni przewoźnicy kolejowi, zniżki oferowane przez ČD wcale nie muszą tam obowiązywać. Zwykle są to krótkie odcinki, które nie mają większego wpływu na cenę. O bilety także nie musimy się martwić, komputer w kasie wyliczy go na zasadzie cena za odcinek na ČD (z ewentualnymi zniżkami) + cena za odcinek obsługiwany przez prywatnego przewoźnika.
W trakcie obowiązywania rozkładu jazdy 2007 mają być uruchomione na trasie Praha - Ostrava pociągi firmy Railtrans. Mimo iż jeździć będą po trasie obsługiwanej zasadniczo przez ČD, nie będą tam obowiązywały żadne bilety ČD - ani zniżkowe, ani normalne. Powoli więc musimy się oswajać z koniecznością zwracania uwagi, do jakiego pociągu wsiadamy i jaki bilet kupujemy... (cóż, pierwsze rysy na ideale).
W pociągach RT Express bilety mają być sprzedawane przez Internet oraz bezpośrednio w pociągu.

2. Jak dostać się na sieć kolei czeskich?

Wyłącznie pociągiem jest to możliwe przez aktualnie czynne przejścia kolejowe:
Międzylesie-Lichkov, Zebrzydowice-Petrovice u Karviné, Cieszyn-Český Těšín, Chałupki-Bohumín, Mikulovice/Jindřichov ve Slezku-Głuchołazy.
Przejście w Międzylesiu, ze względu na prace torowe przy elektryfikacji odcinka granicznego, nie działa co najmniej do początku 2008 r!

Autobusem lub pociągiem z polskiej strony, dalej na piechotę do najbliższej stacji po czeskiej stronie

Černousy. do Zawidowa, przejście graniczne Zawidów-Habartice
Nové Město pod Smrkem. do Świeradowa Zdroju-Czerniawy, przejście graniczne Czerniawa Zdrój - Nové Město pod Smrkem.
Harrachov. / do Szklarskiej Poręby Górnej lub Jeleniej Góry, stamtąd do Jakuszyc. Wysiadamy na przystanku Jakuszyce Bieg Piastów, stąd wyznaczony jest szlak do turystycznego przejścia Polana Jakuszycka - Harrachov (ok. godzina drogi). Z przejścia wychodzimy wprost na stację. Przez przejście drogowe jest dalej i pokonuje się znaczną różnicę wysokości.
Královec. z Kamiennej Góry do Lubawki. Do Kamiennej Góry można się dostać autobusem spod dworców kolejowych Sędzisław i Marciszów. Można też dostać się do pobliskiego Žacléřa przez przejście turystyczne Žacléř / Bobr - Niedomirów.
Ale uwaga: na trasie Žacléř - Královec - Trutnov pociągi kursują tylko w soboty, niedziele i święta!
Meziměstí. do Wałbrzycha, stamtąd (auto)busem do Mieroszowa na granicę. Przejście drogowe Golińsk - Starostín. Do stacji ok. 2 km od granicy. Maj 2005 - bus jechał o 9.00, koszt biletu na granicę 4,50.
Otovice zastávka. do Tłumaczowa, tam przejście drogowe Otovice - Tłumaczów. Autobusów z/do Otovic jest sporo, ale jak to w Czechach - większość w dni robocze. W Broumovie sytuacja się już (po czesku) normalizuje - pociągi co godzinę albo i częściej. Dworzec autobusowy w Broumowie jest zaraz przy stacji kolejowej.
Náchod. / do Kudowy Zdrój, przejście drogowe Kudowa Słone - Náchod. Idzie się ponad godzinę, ale możliwy dojazd do granicy taksówką lub busem za parę złotych. Niezłe połączenie Kudowy z Kłodzkiem (kilka pociągów i autobusy).
Ostatnio pojawiły się kursy czeskie zajeżdżające aż do Kudowy. W Kudowie Zdroju autobusy odjeżdżają z ul. 1 Maja (pętla autobusowa) i przez Náchod Běloves, Náchod Kaufland, dworzec kolejowo-autobusowy i Staré Město dojeżdżają do pętli Náchod Bražec. Koszt 12 Kč/2 zł. Rozkład jazdy na www.oredo.cz i tutaj (PDF).
Mikulovice/Jindřichov ve Slezku. Nowootwarte przejście graniczne Głuchołazy.
Wariant I. do Głuchołaz, a tam na piechotę lub "komunikacją miejską" dojeżdżamy na dworzec główny, gdzie wsiadamy w jeden z czeskich pociągów jadących przez Głuchołazy
Wariant II. Korzystamy z Opole - Jesenik - (Ostruzna). Tylko sezonowo, poza sezonem w weekendy
Krnov. Przejście graniczne drogowe Krnov - Pietrowice Głubczyckie.
Bohumín. , / Duża stacja, osiągalna przez przejście Chałupki - Bohumín. Całkiem niezły sposób na dostanie się w rejon Ostravy. Do Chałupek dojazd pociągiem, następnie na piechotę do granicy (ok. 20 min normalnym tempem), dosłownie zaraz za mostem granicznym w lewo jest przystanek autobusowy Bohumín,Starý Bohumín,nám.Svobody, skąd najrzadziej co godzinę (w dni powszednie w szczycie co 20-30 min) jeździ autobus na stację w Bohumínie (Bohumín,Nový Bohumín,žel.st.).10 min jazdy, 7 Kč. Dokładne czasy w internetowym rozkładzie - dlatego podaję nazwy przystanków.
Są też dwie pary pociągów osobowych, Racibórz - Ostrava i Katowice - Ostrava.

3. Jak oszczędnie pojechać do Czech pociągiem, czyli przejazdy kombinowane

Zmorą są wysokie ceny biletów międzynarodowych. Aby pojechać do Czech i nie zbankrutować, robi się następującą sztuczkę (sposób ten jest bardzo istotny zwłaszcza dla ludzi, którzy mają zniżki w Polsce, a jeśli do tego podróżują w co najmniej dwuosobowej grupie - to już na pewno się opłaca):

Kupuje się bilet do ostatniej stacji po polskiej stronie granicy,
U konduktora w pociągu bądź na stacji granicznej kupuje się przejściówkę, która kosztuje 2 PLN/15 CZK. Biletu tego nie kupi się np. we Wrocławiu - tylko w pociągu lub na stacji granicznej.
Na pierwszej stacji w Czechach, jeśli postój jest długi, można wysiąść i kupić bilet w kasie. Gdy jest inaczej, trzeba zgłosić konduktorowi brak biletu, a on go wypisze za dopłatą 20 Kč. W odróżnieniu od PKP opłata jest pobierana za każdą odprawioną osobę, a nie za wypisanie blankietu.

Czasami kombinowanie się nie opłaca, "dalekie" bilety dla ludzi nie posiadających w Polsce zniżek mogą wyjść niewiele drożej. Należy dowiedzieć się o aktualną cenę takiego biletu w kasie międzynarodowej, przeliczyć sobie koszt przejazdu kombinowanego (według punktu 6) i porównać.

Dla porządku w punkcie 8 przedstawiam szczegóły zniżek "niekombinowanych", obowiązujących w komunikacji międzynarodowej Polska-Czechy. Takie bilety sprzeda każda kasa międzynarodowa. Tam podałem też przykładowe ceny biletów, obliczone przez czeski kalkulator.

4. Podstawowe zniżki na ČD

W tym i następnym punkcie przedstawiam wybrane oferty zniżkowe Kolei Czeskich, dostępne także dla Polaków. Nie jest to wszystko, ale pozostałe moim zdaniem mają dość ograniczoną grupę potencjalnych polskich odbiorców. Zainteresowanych wszystkimi zniżkami zapraszam na stronę http://www.cd.cz/index.php?action=section&id=129. Poniższe opisy dotyczą jazdy 2. klasą, jeśli nie zaznaczono inaczej.

Zniżka grupowa (Sleva pro skupiny)
Najciekawsza w tej chwili dla Polaków oferta ČD. Zasady jej przyznawania są bardzo proste.
Jedynym warunkiem przyznania zniżki jest ilość razem podróżujących osób - minimalnie 2, maksymalnie 30 osób (w momencie gdy osób będzie więcej, np. 40, będą oni odprawieni jako 2 grupy). Nie są potrzebne żadne dodatkowe dokumenty.
Cena będzie liczona wg taryfy Zákaznické jízdne [z kartą Z - o niej w następnym punkcie], i tak: pierwsza i druga osoba zapłaci za cały bilet wg tego cennika (15+), każda następna jak za dziecko (15-). Przykładowe ceny uwidocznione są w (skróconej) tabelce poniżej:

Odległość	Pierwsza i druga osoba	Każda kolejna osoba
km	Kč	Kč
001-006	7,-	4,-
007-010	11,-	6,-
026-030	28,-	14,-
071-080	69,-	34,-
101-110	91,-	46,-
161-180	143,-	71,-
181-200	157,-	78,-
226-250	192,-	96,-
351-400	297,-	148,-
451-500	372,-	186,-
601 i więcej	489,-	244,-

Dla przykładu: bilet normalny na trasie Lichkov-Praga (189 km) kosztuje 224 Kč. Przy zastosowaniu tej zniżki, przy wspólnej podróży co najmniej dwóch osób, pierwsza i druga zapłaci 157 Kč, a każda kolejna - 78(!) Kč.

Zniżki tej nie wolno łączyć z innymi, odprawa podróżnych możliwa zarówno w kasie, jak u konduktora. Dostępna tylko w 2 klasie (wszystkich pociągów).

Wielkość zniżki oferowanej przy przejazdach grupowych jest naprawdę duża. Istnieje też możliwość zakupu powrotnych biletów grupowych.

Zniżka powrotna (zpáteční sleva)
Obowiązuje przy zakupie biletu tam i z powrotem. Oferta przeznaczona dla każdego. Cena jest bardzo korzystna, ale uwaga: wrócić musimy do godz. 24.00 na drugi dzień po zakupie biletu, bez względu na odległość.

SONE+ (zmiany)
Jednodniowy bilet sieciowy, przeznaczony głównie dla rodzin z dziećmi, ale nie tylko. Na bilecie, ważnym na całej sieci ČD, może podróżować maksymalnie 5 osób (w tym dwie osoby starsze niż 15 lat - co oznacza następujące kombinacje: 2 dorosłych - 3 dzieci, 1 dorosły - 4 dzieci, 5 dzieci). Bilet jest jednodniowy, ważny w sobotę lub w niedzielę (do 24.00 danego dnia). Można go nabyć z wyprzedzeniem dwumiesięcznym. Sprzedają go wszystkie kasy i konduktorzy. Korzystanie z 1. klasy (nawet za dopłatą) nie jest dozwolone.

Bilet jest ważny dodatkowo na trasach przewoźników:

VIAMONT, a. s. , na trasach Trutnov - Svoboda nad Úpou (trasa nr 045), Sokolov - Kraslice (trasa nr 145) i Karlovy Vary dolní nádraží - Mariánské Lázně (trasa 149)
OKD Doprava, a. s. , Milotice nad Opavou - Vrbno pod Pradědem (trasa nr 313)
CONNEX Česká železniční s. r. o. w pociągach tego przewoźniak na trasie 089 (828 a 829) na odcinku Liberec - Hrádek nad Nisou - (Zittau Gr.) i dalej w niemieckim rejonie przygranicznym

Uwaga: Gdy kupujemy bilet SONE+ w pociągu u konduktora (np. po przekroczeniu granicy), pobierana jest (spora) dopłata za wystawienie biletu w wysokości 100 Kč

Rodzaj	Cena
Tylko pociągi osobowe i Sp	130 Kč
wszystkie pociągi	390 Kč
Dopłata do pociągów IC/EC (tylko do droższego wariantu)	60 Kč

UWAGA: Dopłatę dla pociągów IC/EC uiszcza się za każdego pasażera (niezależnie od wieku) i jest ona ważna przez cały czas obowiązywania SONE. Dopłata jest konieczna dla podróżowania IC/EC i można ją nabyć tylko do droższego wariantu biletu SONE.

Zwykłe SONE+ nie umożliwia już jazdy po sieci kolejowej w Niemczech. Służy do tego nowa oferta - SONE+DB (patrz niżej).

Tak wygląda SONE+ wystawiona w przenośnym komputerku przez konduktora (POP)

SONE+DB (nowość)
Bilet SONE+, umożliwiający dodatkowo podróżowanie pociągami S (Stadt Bahn), RB (Regional Bahn), RE (Regional Express), IRE (Inter Regio Express) i VBG (Vogtlandbahn) na wyznaczonych w Niemczech trasach. Od zwykłego SONE różni się:

ceną
brakiem możliwości zakupu w przedsprzedaży

Rodzaj	Cena
Tylko pociągi osobowe i Sp + DB	230 Kč
wszystkie pociągi ČD+ DB	490 Kč

Lista linii w Niemczech, na których ważne jest SONE+DB, znajduje się tutaj.

Karnet wieloprzejazdowy RegioNet (nowość)
Link: www.cd.cz/regionet

Jednodniowe bilety sieciowe, ważne na sieci kolejowej danego województwa (Kraju) tylko w pociągach Os/Sp. Mapy tras z zakresem ważności biletu dla danego województwa znajduje się na stronie www.cd.cz/regionet

Rodzaj	Cena
Wersja dla 1 osoby	130 Kč
Dla 2 do 5 osób, bez względu na wiek	260 Kč

Bilety nie są ważne an R/Ex/IC/EC, nawet za dopłatą czy miejscówką.
Można zakupić na dowolny dzień tygodnia.

Bilety nie są ważne na przejazd przez granicę, jak np. SONE+. Wyjątek stanowi karnet RegioNet+DB, wydawany dla województw sąsiadujących z granicą niemiecką: REGIONet Ústecký kraj, REGIONet Liberecký kraj, REGIONet Karlovarský kraj i REGIONet Plzeňský kraj. Wtedy, za cenę odpowiednio 200 Kč (1 osoba) lub 400 Kč (2 do 5), możemy biletu RegioNet+DB używać na takich trasach, jak SONE+DB.

Karnet wieloprzejazdowy ČD Net (nowość)
Link: www.cd.cz/cdnet

Jednodniowy (od północy do północy) bilet sieciowy, ważny na wszystkie pociągi Os/Sp/R/Ex w następujących cenach:

Rodzaj	Cena
Wersja dla 1 osoby	390 Kč
Dla 2 do 5 osób, bez względu na wiek	780 Kč

Można zakupić na dowolny dzień tygodnia.
Dopłaty: do pociągów IC/EC 60 Kč za osobę.
Bilety nie są ważne na przejazd przez granicę, jak np. SONE+.

5. Oferty dla "zaawansowanych"

In-Karta (http://www.inkarta.cz/, /)
In-Karta/Rail-plus to nowy wynalazek Kolei Czeskich. Przypomina kartę kredytową, ma wtopiony mikroczip i można do niej wykupić różne usługi, m.in. roczny bilet sieciowy In-gold czy też, zastępującą dotychczasową papierową Kartę Z, usługę In-zakáznik.

Proces wydawania In-karty jest dużo bardziej skomplikowany niż w wypadku papierowych kart klienta. W dowolnej stacji wyposażonej w komputerową kasę (ich spis na stronie In-Karty) należy przedłożyć fotografię (kolorową, 35x45 mm), paszport/dowód osobisty i wypełnić formularz. Po zapłaceniu 600 Kč będzie wydane potwierdzenie o zapłaceniu.
Karta jest gotowa do odbioru dopiero po ok. miesiącu. Na formularzu należyw wpisać nazwę stacji, na której chcemy odebrać In-kartę (może być inna od tej, gdzie wypełnialiśmy formularz).

Ale In-kartę musimy wyrobić tylko raz, a potem można dokupywać do niej różne usługi.

In-zakázník
Usługa dla In-karty, zastąpiła dawną kartę Z. Kosztuje 600 Kč i jest ważna przez 3 lata. Uprawnia do tych samych zniżek, jednak proces jej wydawania jest dużo bardziej skomplikowany (patrz wyżej).

Karta opłaca się przy samotnych podróżach do Czech. Jest to karta klienta, umożliwiająca podróżowanie ze zniżką ok. 30%. Polski podróżny może też wykupić taką usługę, jest to komercyjna oferta ČD.

In-junior
Usługa dla In-karty zastępująca Junior PAS. Dla wszystkich w wieku 15-26 lat. , można wykupić minimalnie na 1, a masymalnie na 3 kolejne lata, jednak nie dłużej niż do dnia 26. urodzin posiadacza. Kosztuje jednak aż 600 Kč/rok, za to uprawnia do jazdy wg specjalnego, bardzo atrakcyjnego cennika.

Kilometricka Banka (KMB)
KMB ma postać zeszyciku, który kupujemy za 1 400 Kč i możemy za to przejechać w sumie 2 000 km na sieci ČD. Zeszycik ważny jest przez 6 miesięcy we wszystkich pociągach ČD, w pierwszej i drugiej klasie, a do pociągów IC/EC nie jest wymagana dopłata. Na jedną KMB może podróżować do 3 osób (za każdą dokonuje się osobnego odpisu). W tymże zeszyciku przed rozpoczęciem jazdy wpisujemy sobie trasę, wchodzimy do pociągu, a konduktor przeliczy trasę i odliczy nam odpowiednią ilość kilometrów. Odpowiednią, ponieważ ilość odpisanych kilometrów zależy od tego kto podróżuje i jaką klasą podróżuje.

Podróżuje	2. klasa			1. klasa
Podróżuje	przelicznik	odpis min.	odpis max.	przelicznik	odpis min.	odpis max.
15 +	1	100 km	400 km	1,5	150 km	600 km
- 15	0,5	50 km	200 km	0,75	75 km	300 km
pies	0,5	50 km	200 km	0,5	50 km	200 km

Ilość odpisanych kilometrów to rzeczywista odległość przemnożona przez przelicznik, z zachowaniem minimalnego i maksymalnego odpisu. I tak na przykład: jeśli jedzie 1 osoba, 2. klasą na odległość:

1-99 km, to odpisze się mu 100 km,
100-400 km, to odpisze się mu rzeczywistą ilość kilometrów,
401 i więcej km, to odpisze się mu tylko te 400 km.

Odpis kilometrów jest przemnażany przez ilość osób, przy czym minimalny/maksymalny odpis dotyczy każdej z nich.

Podobnie w pozostałych przypadkach. Można też odbyć część podróży pierwszą klasą, a część drugą.
Tak wygląda pusty zeszycik. UWAGA: posiadacz wypełnia tylko lewą stronę (trasę, datę, liczbę osób i klasę), konduktor odpisuje kilometry. Za samowolny odpis kilometrów jest kara - strata aż 600 km!
Zamieszczam też parę przykładów wypełnionej KMB - mam nadzieję, że rozjaśnią one sprawę bardziej niż ten tekst :)

KMB jest świetnym i tanim sposobem na wycieczki po Czechach, wychodzi ok. 20% taniej niż jazda z Kartą Z, a gdy doliczymy do tego jeżdżenie IC/EC bez dopłaty, to już w ogóle rewelacja. Pierwsza klasa też jest relatywnie tania.

Na koniec jedna uwaga: miejscowość wyjściowa nie może być jednocześnie docelową. To oznacza, że nie możemy robić "kółeczek" w stylu Praha-Holešovice - Praha hl.n. przez całe Czechy na jednym bilecie. Można oczywiście napisać Praha-Holešovice - ostatnia_stacja_przed_Pragą i na pozostały odcinek dokupić za parę koron zwykły bilet, ale to już inna sprawa.

Bilety sieciowe (Síťové jízdenky)
Jest ich wiele rodzajów, nie będę ich tutaj wszystkich opisywał. Są dostępne w wariantach dwudniowa, tygodniowa, miesięczna i kwartalna. Do EC/IC nie trzeba dopłacać. Interesujący dla polskich podróżnych może być wariant dla posiadaczy ISIC, ceny tegoż wariantu sieciówki przedstawia poniższa tabelka.

Rodzaj	Cena
dwudniowy*)	400 Kč
tygodniowy	590 Kč
miesięczny	1 890 Kč
kwartalny	4 000 Kč

*) Dwudniowe tylko do 21.09.2007

6. Kalkulacja kosztów przejazdów kombinowanych

Przedstawiam tu sposób, w jaki można policzyć koszt wycieczki do Czech. Proszę już mnie o ceny nie pytać.

Zorientuj się, ile będzie Cię kosztował bilet do ostatniej stacji po polskiej stronie granicy (Międzylesie, Zebrzydowice, Cieszyn...)
Dolicz do tego 2 zł lub 15 Kč (to zależy jaki konduktor będzie na odcinku transgraniczym, na Międzylesie-Lichkov jedzie czeski) na przejściówkę, którą zakupisz u konduktora bądź na stacji (gdy pociąg długo stoi). Nie jest pobierana dopłata za wydanie takiej przejściówki.
Do tego koszt przejazdu w Czechach + ew. 20 koron za wypisanie biletu (jeśli nie uda się wyskoczyć na czeskiej stacji). Koszty z przejść granicznych do Pragi prezentują się następująco:
z Lichkova: 189 km, 157,--/224,--
z Petrovic u Karviné: 380 km, 297,--/424,--
z Českeho Těšína: 397 km, 297,--/424,--

Pierwsza cena: Dla posiadaczy In-karty z usługą In-zakázník lub przy zniżkach grupowych (pierwsza i druga osoba płaci tą kwotę, każda kolejna połowę z niej). Druga cena: dla osób nie posiadających żadnych zniżek.

Rozpatrzmy na przykładach trasę Wrocław - Praga, dla jadących bezpośrednim pociągiem z Wrocławia (dzienny pociąg Poznań - Praha hl.n., odjazd z Wrocławia ok. 8 rano), w różnych sytuacjach. Zakładamy, że osoby te posiadają w Polsce zniżkę szkolną/studencką 37% i że 10 Kč=1,40 zł. Dla porównania, najtańszy bilet międzynarodowy Wrocław - Praga i z powrotem, już po uwzględnieniu 40% zniżki relacyjnej, kosztuje 32 euro.
Aktualnie wyliczenia są tylko "obrazowe", przejście w Międzylesiu, ze względu na prace torowe przy elektryfikacji odcinka granicznego, nie działa co najmniej do początku 2008 r!

1. Do Pragi jedzie jedna osoba, bez zniżek w Czechach

Osoba ta musi kupić bilet Wrocław - Międzylesie (18,27 zł na pociąg pospieszny). Następnie zaraz po kontroli granicznej odnajduje czeskiego konduktora i kupuje u niego: bilet na przejazd Międzylesie-Lichkov (15 Kč) i bilet Lichkov-Praga (224 Kč) plus dopłata za wystawienie biletu w pociągu 20 Kč.
W sumie zapłaci ona za przejazd: 18,27 zł + 259 Kč = 54,53 zł.

2. Do Pragi jedzie jedna osoba, posiadająca In-kartę z usługą In-zakázník

Osoba ta musi kupić bilet Wrocław - Międzylesie (18,27 zł na pociąg pospieszny). Następnie zaraz po kontroli granicznej odnajduje czeskiego konduktora i kupuje u niego: bilet na przejazd Międzylesie-Lichkov (15 Kč) i bilet Lichkov-Praga (157 Kč) plus dopłata za wystawienie biletu w pociągu 20 Kč.
W sumie zapłaci ona za przejazd: 18,27 zł + 192 Kč = 45,15 zł.

3. Do Pragi jadą 2 osoby

Co najmniej 2 osoby - to w Czechach już grupa. Każda osoba musi kupić bilet Wrocław - Międzylesie (18,27 zł na pociąg pospieszny). Następnie zaraz po kontroli granicznej odnajdują czeskiego konduktora i kupują u niego: bilet na przejazd Międzylesie-Lichkov (każda osoba 15 Kč) i bilet grupowy Lichkov-Praga (157 Kč za jedną osobę) plus dopłata za wystawienie biletu w pociągu 20 Kč od osoby.

Każda z nich zapłaci więc: 18,27 zł + 192 Kč = 45,15 zł

4. Do Pragi jedzie 3 lub więcej osób

Każda osoba musi kupić bilet Wrocław - Międzylesie (18,27 zł na pociąg pospieszny). Następnie zaraz po kontroli granicznej odnajdują czeskiego konduktora i kupują u niego: bilet na przejazd Międzylesie-Lichkov (każda osoba 15 Kč) i bilet Lichkov-Praga (pierwsza i druga osoba 157 Kč, każda kolejna 78 Kč) plus dopłata za wystawienie biletu w pociągu 20 Kč od osoby.

W sumie zapłacą oni za przejazd:

przy 3 jadących osobach: 18,27 zł + [(157*2+78)/3 + 15 + 20] = 166 Kč = 41,51 zł/osobę
przy 5 jadących osobach: 18,27 zł + [(157*2+3*78)/5 + 15 +20] = 145 Kč = 38,57 zł/osobę

Oszczędności można też dokonać, wysiadając na czeskiej stacji granicznej bilet w kasie (odpada 20 Kč na osobę za wystawienie biletu w pociągu) - o ile oczywiście czas postoju pociągu na stacji pozwoli (w Lichkovie nie pozwala). Powyższe sztuczki sprawdzają się przy pociągach osobowych lub pospiesznych, w innych nie testowałem.

Bilety powrotne liczymy na niemal identycznej zasadzie: odpada 20 Kč/osobę za wypisanie biletu w pociągu czeskim, a doliczamy 6 zł (ale za wszystkie odprawione osoby) w pociągu polskim. Te 6 zł też możemy zaoszczędzić, jeśli wiemy kiedy będziemy wracać - wtedy od razu w Polsce kupujemy powrotny.

Jadąc do miejsca innego niż Praga, cenę na terenie Czech można znaleźć wyszukując dane połączenie na http://www.vlak.cz/. System poda cenę normalną i tzw. zakaznické jízdné (czyli dla posiadaczy In-karty lub dla pierwszych dwóch osób w zniżce grupowej). Cenę z innymi zniżkami przeliczyć można na http://www.jizdenka.cz/.

5. Praha hl. n. - Warszawa Centralna (pociąg EC, 2 osoby)
Dostarczył: Wojciech Glapa w 2005 r. - nie przeliczałem.

Pociąg "EC Praha" Praha hl. n. - Warszawa Centralna

a) bilet czeski 2x260 + 2x60 = 640 Kč (sleva pro skupinu) za odcinek do Petrovice u Karvine
b) bilet Petrovice u Karvine -> Zebrzydowice 97 Kč za osobę
c) bilet u konduktora polskiego: za każdą osobę 13,20 zł (miejscówka) + 69 PLN (bilet) + 6 PLN za wypisanie. W sumie: ok. 150 zł/os. Co ciekawe, jadąc tymże EC nikt nie sprawdzał ani nie pytał się o odcinek graniczny biletu - po przekroczeniu granicy po prostu kupiłem bilet od polskiego konduktora Zebrzydowcie - Warszawa, bez zbędnych pytan. Mimo że jest to długa trasa, a w Polsce nie mam zniżki, to udało mi się zaoszczędzić prawie połowę na takiej trasie. Praga - Warszawa (EC) na bilecie międzynarodowym wyszło by ok. 247 PLN

7. Przewóz rowerów (zmiany)

Przewóz roweru pod opieką podróżnego (Spoluzavazadlo)

Jeśli zabieramy rower ze sobą i sami go pilnujemy (spoluzavazadlo), zapłacimy za bilet na trasę plus za rower 26 koron (za każdy pociąg którym jedziemy - czyli jeśli mamy np. 2 przesiadki, to trzeba zapłacić 3x26 Kč). Sposób ten rzadko się opłaca, lepiej kupić jednodenní přepravní doklad pro jízdní kolo - czyli jednodniowy bilet na rower, który kosztuje 50 Kč.
Przewóz rowerów jako spoluzavazadlo jest dozwolony w pociągach pasażerskich w wagonach oznaczonych symbolem roweru. Pociągi z rozszerzoną możliwością przewozu roweru oznaczone są w rozkładzie jazdy takim właśnie symbolem. Rower możemy zabrać także do pozostałych pociągów (za wyjątkiem IC/EC/SC), ale tylko w pierwszym i ostatnim przedsionku składu, przy czym w każdym z nich nie mogą znajdować się więcej jak 2 rowery. Rozstrzygnięcie problemu np. w przypadku braku wolnego miejsca należy do konduktora.

Wielodniowe bilety na rower (Kombinovaný doklad pro jízdní kolo)

Taki bilet uprawnia w okresie ważności do nieograniczonej liczby przewozu roweru jako spoluzavazadla, a ponadto do bezpłatnego skorzystania z usługi úschovna během přepravy i przechowalni bagażu na stacjach. Jest to chyba najlepszy sposób na przewóz rowerów w Czechach.

Rodzaj	Cena
2-dniowy	60 Kč
3-dniowy	80 Kč
5-dniowy	120 Kč
7-dniowy	150 Kč

* úschovna během přepravy - brakuje mi na to dobrego polskiego określenia. Jest to taki wagon bagażowy, ale oddaje się rower do przechowania pracownikowi (nie trzeba pilnować samemu). Pociągi przystosowane do przewozu rowerów w ten sposób oznaczone są w rozkładzie symbolem .

Wypożyczalnie rowerów na stacjach

Stosunkowo nowa usługa ČD. Są to wypożyczalnie rowerów działające na normalnych, komercyjnych zasadach. Jednak oferta ta jest z kilku względów ciekawsza, ponieważ rower wypożyczony tamże:

na wybranych trasach kolejowych przewozimy za darmo,
możemy zwrócić rower w innej stacji niż go wypożyczyliśmy,
no i do tego odpada problem przewozu własnego roweru na miejsce.

Rower można uprzednio zarezerwować e-mailem lub telefonicznie. Wszystkie szczegóły (m.in. wykaz stacji, na których można wypożyczyć rower i gdzie go zwrócić, ceny) znajdują się tutaj: www.cd.cz/pujcovnykol

Co trzeba zrobić, aby wypożyczyć rower?

wziąć ze sobą dwa dowody toższamości,
podpisać umowę na wynajem,
zapłacić zwrotną zaliczkę,
zapłacić za wypożyczenie.

Ceny za wypożyczenie różnią się w zależności od regionu (150-200 Kč za dzień), zaliczki także (500 lub 100 Kč).

8. Normalne bilety międzynarodowe

Jeśli komuś nie chce się kombinować lub pragnie kupić sobie bilet międzynarodowy, to dobrze żeby przynajmniej wiedział o następujących zniżkach z taryfy TCV (międzynarodowej)

40% zniżki od stawek taryfy TCV na przejazd "tam i z powrotem" do wybranych stacji w Polsce lub Czechach, oraz dodatkowa ulga dla dzieci, grup a także na przewóz psa.
Stacje polskie: Warszawa, Katowice, Gdańsk, Gdynia, Kraków, Łódź, Szczecin, Świnoujście, Wrocław.
Stacje czeskie: Olomouc, Ostrava, Praha, Brno, Ceske Budejovice, Karlovy Vary, Plzen, Prerov.

Przykładowe ceny za bilet powrotny do Pragi przy uwzględnieniu tej zniżki: z Wrocławia 32 euro, z Warszawy 50,20 euro, z Gdańska 52,20 euro, z Krakowa 46 euro .
50% zniżki od taryfy TCV w komunikacji przygranicznej, tj. dla relacji "tam i z powrotem" pomiędzy stacjami polskimi i czeskimi znajdującymi się w odległości do 90 km od punktów granicznych po stronie polskiej i czeskiej. Taki bilet ważny jest wyłącznie dwa dni.

9. Oznaczenia na rozkładach

Bardzo istotne jest też, aby uważnie czytać wszystkie oznaczenia na rozkładach. Pozwoli to uniknąć nieporozumień i wielogodzinnego wyczekiwania na dworcu/przystanku na pociąg/autobus, który i tak nie przyjedzie. Najczęściej spotykanymi oznaczeniami są:

- kursuje tylko w dni robocze,
- w dni świąteczne (pamiętać trzeba, że nie wszystkie nasze święta obchodzi się w Czechach i odwrotnie!),
, , itp. - dni tygodnia (1 - poniedziałek, 2 - wtorek...),
- przystanek osobowy, nie ma kasy biletowej,
- oznaczenie obok godzin i minut, oznaczające przystanek na żądanie. Aby wysiąść, należy nacisnąć przycisk na żądanie lub zgłosić konduktorowi. Aby wsiąść, należy tak się ustawić na peronie, aby być widocznym dla obsługi pociągu,
- specyficzny sposób odprawy podróżnych
Ważne - tego u nas nie ma. W pociągach oznaczonych tym symbolem (są to zwykle kursy na lokalnych liniach) nie ma konduktora. W pociągach są za to kasowniki, jak w tramwajach. Bilet można kupić w kasie (jeśli jest), w automacie na stacji (część takich pociągów również je posiada) lub w ostateczności u maszynisty. Po wejściu do pociągu należy bilet skasować.
Kontrole w tym rodzaju pociągów prowadzi się wyrywkowo.
- pociąg nie czeka na danej stacji na żadne skomunikowanie.

Wszystkie symbole są zwykle wyjaśnione na dole rozkładu.

Dni świąteczne w Czechach - RJ 2006/2007

24,25,26 XII 2006;
1 I; 9 IV; 1 V, 8 V; 5,6 VII; 28 IX; 28 X; 17 XI 2007;

10. Słowniczek podstawowych pojęć

vlak - pociag, osobní vlak (popularnie osobak) - poc. osobowy, spěšný v. - poc. przyspieszony, rychlík - poc. pospieszny
pokladna - kasa,
jízdenka - bilet; zpátečni jízdenka - bilet w dwie strony (jednoducha j. - w jedną stronę)
nadráži - dworzec; hlavní nad. (hl. n.) - dworzec główny, autobusové nad. - dworzec autobusowy
nástupiště - peron
vydej jízdenek ve vlaku - sprzedaż biletów w pociągu- takie stacje zaznaczone są w rozkładzie symbolem
zastávka na znamení - przystanek na żądanie.
tlačitko - przycisk
sleva - zniżka, sleva pro skupiny - zniżka grupowa

11. Knajpy dworcowe

Nieodłączny element czeskiego krajobrazu kolejowego, coś, co było częścią owego kolejowego krajobrazu i u nas, ale bezpowrotnie zniknęło wiele lat temu. Tutaj cały czas się trzyma, i to nieźle. Na większości dworców można natknąć się na jakąś kameralną (mowa o małych stacjach) knajpkę, gdzie można coś zjeść ciepłego (często tylko w porze obiadowej, czyli 11-14), no i oczywiście napić się któregoś z wielu znakomitych gatunków czeskiego piwa w oczekiwaniu na kolejny pociąg. A jak nie na dworcu, to zaraz obok niego.
Knajpy dworcowe zwykle nie podlegają regułom ekonomii kapitalistycznej i można natknąć się na takie ewenementy, jak np. restauracyjka czynna cztery dni w tygodniu od 10.00 do 15.30... Co wrażliwszym mogą one nie przypaść do gustu, są to bowiem często miejsca, gdzie siedzą postacie rodem z Hrabala, dym papierosowy ściele się gęsto, firanki są w kolorze ecri, a na stole obrus+szyba+sztuczny kwiatek... Ale nie ma się co obawiać, to tylko pozorna mordownia, włos nam z głowy nie spadnie. No, a jeśli ktoś już pokocha tę niepowtarzalną atmosferę czeskiej knajpy dworcowej, to zapewniam, że będzie tam wracał tak często, jak to tylko możliwe. Tak jak ja to czynię już ładnych parę lat (dziękuję panie Piotrze!).
Bardzo ciekawych knajp dworcowych uświadczymy wiele i prawie wszędzie. Krótki wybór z moich ulubionych, alfabetycznie: Čerčany, Česká Lípa hl.n., Hanušovice, Lichkov*, Lipová-Lazně, Mladá Boleslav hl.n., Náchod, Nové Město n.Metují, Nymburk hl.n., Trutnov hl.n., Oldřichov v Hajích*, Rakovník, Strakonice, Ústí n.Orlicí, Zdice, Železná Ruda Město, Železný Brod, Žihle. Gwiazdką oznaczyłem przydworcowe, maks. 100-200 m. od stacji).

12. Praska komunikacja miejska

PID - Pražská integrovaná doprava

System komunikacji miejskiej w Pradze jest zintegrowany, to znaczy że na jeden bilet możemy jeździć czymkolwiek, włączając w to pociągi. Miasto i tereny wokół niego podzielone są na strefy. Ścisłe centrum to strefa P, pozostała część miasta to strefa 0, dalsze obejmują już okoliczne miejscowości. Tutaj zajmę się głównie transportem w mieście, czyli strefach P+0 (liczone jako trzy strefy taryfowe!)

Główną "osią" praskiego transportu są trzy linie metra (zielone - A, żółte - B, czerwone - C), które jeżdżą od 5.00 do 24.00 (o północy odjeżdżają z końcowych stacji ostatnie pociągi). Metro jeździ w interwale 2-4 min. w szczycie i 4-10 min. poza nim, najczęściej jeździ C. Linie tramwajowe i autobusowe są tak poprowadzone, aby można się było na nie wygodnie przesiąść z metra, a jeżdżą w dzień od 4.30 do 0.15. Komunikację nocną zapewniają tramwaje (interwał pół godziny) i autobusy (pół godziny lub godzina). Centralnym punktem przesiadkowym w nocy jest przystanek tramwajowy Lazarská.

Dodatkową atrakcją jest, również włączona do zintegrowanego systemu, kolejka linowo-terenowa na wzgórze Petřín. Przesiąść się na nią można, jadąc do tramwajem do przystanku Újezd. Z pośredniej stacji (Nebozízek) niepowtarzalny widok na Pragę. Na Petřínie (dodatkowo płatna) wieża widokowa. Wagoniki jeżdżą od 9.00 do 23.30 co 10 minut, poza sezonem co 15 minut.

Po mieście naprawdę nie warto poruszać się samochodem, szkoda czasu i nerwów, komunikacja miejska działa świetnie. Dla posiadaczy blachosmrodów przygotowano przy niektórych stacjach metra parkingi systemu P+R (Park+Ride), gdzie można zostawić za szalenie atrakcyjną cenę samochód i jechać dalej komunikacją publiczną.

Taryfa

Bilet za 20 Kč (přestupní jízdenka) to podstawowy środek płatności za transport. Obejmuje trzy strefy, ważny jest w dni robocze od 5.00-20.00 przez 75 min. od momentu skasowania na wszystkie środki transportu (kolejkę linową też), a pozostałych przypadkach przez 90 minut. Bilet kasujemy tylko raz, w pierwszym środku transportu lub przy wejściu do metra i od tego momentu jest on ważny przez 75 lub 90 minut.

Bilet za 14 Kč (jízdenka s omezenou přestupností) to bilet z ograniczonymi możliwościami przesiadania. Jego ważność: 20 min w tramwaju/autobusie bez możliwości przesiadki, w metrze max. 5 stacji (nie wlicza się w to stacji, na której bilet skasowano), nie dłużej jednak jak 30 min. Nieważny na liniach nocnych i na kolejce linowej.

W obydwu przypadkach, dzieci od 6 do 15 lat płacą połowę.

Interesującą alternatywą dla biletów jednorazowych są czasowe, dostępne w wariantach: jednodniowe (24h, 80 Kč), trzydniowe (72h, 220 Kč), siedmiodniowe (168h, 280 Kč) i 15-dniowe (360h, 320 Kč). Bilety te należy skasować przy pierwszym użyciu, od tego czasu ważne są przez podaną ilość godzin. Ta oferta obowiązuje wyłącznie dla stref P+0.

Bilety można kupić w kioskach i licznych automatach (tylko te podstawowe, do 24-godzinnego), czasowe dostępne są m.in. na niektórych stacjach metra.

Rozkłady jazdy w wiadomym miejscu, a także na stronie http://www.dpp.cz/ - tamże wszystkie informacje o komunikacji miejskiej, łącznie z mapkami.

Przewóz bagażu

Bilety czasowe (czyli od 24-godzinnego wzwyż) uprawniają do bezpłatnego przewozu 1 sztuki bagażu.
Poza tymi przypadkami bagaż podlega opłacie biletem za 10 Kč. Ważny jest tak długo, jak podstawowy bilet posiadany przez podróżnego, jednak nie dłużej niż 240 min.

13. FAQ, czyli często zadawane pytania

10.1. Czy Euro<26/ISIC uprawnia mnie do zniżek?
Na Czeskich Kolejach - nie. Tylko ISIC, i to wyłącznie przy biletach sieciowych.
W przypadku Praskiej Komunikacji Miejskiej zniżki studenckie obowiązują wyłącznie studentów czeskich uczelni.

10.2. Czy zniżka ČD TIP jeszcze istnieje?
Nie. Od 1.07.2003 wszystkie dotychczasowe zniżki grupowe zostały zastąpione jedną.

10.3. Czy tą przejsciowkę przez granicę za te dwa złote można kupić normalnie w jakiejś międzynarodowej kasie czy tylko u konduktora? I czy można ją kupić z wyprzedzeniem i jak długo jest ważna?
Tylko u konduktora lub na stacji granicznej. Z wyprzedzeniem raczej nie (choć na stacji to niewykluczone, nie wiem). Ważność takiego biletu to 1 dzień.

10.4. Czy trzeba od razu w Międzylesiu szukać konduktora, czy on sam się pojawi?
Ja zawsze od razu po ruszeniu pociągu ze stacji granicznej szukam konduktora - zwykle jest w pierwszym wagonie licząc od czoła pociągu. I takie zachowanie na wszelki wypadek polecam.

10.5. Słyszałam ostatnio od kogoś, ze ponoć dużo ludzi w ten sposób jezdzi i że konduktor może nie wystawić biletu w pociągu, tylko jeszcze mandat za nie posiadanie biletu.
Plotki. Sposób ten jest całkowicie legalny. Sam wielokrotnie to praktykowałem i nigdy nie miałem problemów.

10.6. Czy do przejazdów grupowych potrzebna jest Karta Z.
NIE.

10.7. Czy na dworcu x można kupić kartę Z/Junior PAS/itp.?
Nie wiem. Mozna kupić na większych stacyjkach, a większe to już takie gdzie mają kasę, a w kasie komputer. Testowałem: Meziměstí, Lichkov, Náchod, Police nad Metují.

10.8. Jak to jest z dopłatami do EC/IC?
Dopłaty do pociągów EC/IC są, w przeciwieństwie do PKP, wystawiane są jako jedna dopłata dla jednego kierunku. Przykład: jedziemy z Ústí n/L. do Bohumína z przesiadką w Pradze. Do Pragi jedziemy EC, z Pragi do Bohumína drugim EC - dopłata jest tylko jedna dla całego odcinka.
Nowość od 12.12.2004: przy kupnie biletu powrotnego, dopłata jest tylko jedna!

10.9. Czemu nie ma tu odpowiedzi na moje wątpliwości?
Bo to nie encyklopedia ;-)

Gratuluję wszystkim, którzy dotarli do końca tych wypocin. Coraz więcej tego... System zniżek w Czechach jest sami widzicie bardzo rozbudowany. Z jednej strony to dobrze, bo każdy znajdzie coś dla siebie, ale z drugiej powoduje to spore zamieszanie. Mam nadzieję, że dzięki tej stronie udało się co nieco zaoszczędzić, a ponadto przekonać Was, że podróżowanie komunikacją publiczną w Czechach nie musi być wcale drogie, niewygodne i bezsensowne, do czego systematycznie jesteśmy przyzwyczajani w kraju.
Informacje podaję orientacyjne i bez odpowiedzialności - co prawda śledzę to wszystko na bieżąco i większość jest opisana na podstawie moich własnych doświadczeń, no ale przecież mogło się coś zmienić.

Jeśli uznasz, że na pewno nie ma tu odpowiedzi na Twoje pytanie, napisz, a ja postaram się odpowiedzieć. Pytania typu "Ile kosztuje podróż do..." ignoruję - wszystko już opisałem. Ponadto, po to przedstawiam różne ofery, żeby każdy po przeczytaniu i minimalnym wytężeniu umysłu sam sobie coś wybrał. Generalnie, ignoruję maile od osób które chcą mieć wszystko podane na tacy i nie zadały sobie minimalnego wysiłku przeczytania tej strony i zastanowienia się trochę.
Czekam także na uwagi i sprostowania odnośnie treści tej strony. Jestem w stanie pomóc w problemach dotyczących komunikacji wewnętrznej w Czechach oraz na pograniczu Polska-Czechy, natomiast nie jestem w stanie odpowiedzieć i nie będę odpowiadał na pytania dotyczące Słowacji, komunikacji Czechy-Słowacja, a tym bardziej Czechy-Niemcy i Czechy-Austria, ponieważ mam w tych względach zbyt małe doświadczenie, aby cokolwiek doradzać.

Miłej podróży!

(C) Wojtek Michalski, 2000-2007. Wszelkie prawa zastrzeżone, reprodukcja w jakiejkolwiek formie bez zgody autora zabroniona. Logo ČD zostało użyte wyłącznie w celach informacyjnych, ten tekst nie jest oficjalnym przewodnikiem tej firmy, mnie też z nią nic nie łączy (oprócz tego, że często korzystam z ich pociągów).

Przedruk dokonany za zgodą autora

Źródło: Wojtek Michalski

poradnik turystyka zainteresowania czechy pociąg podróżowanie