Sygnały świetlne w ruchu kolejowym informują o tym, czy droga jest wolna, czy też należy zatrzymać pojazd, czy też z jaką prędkością można przejechać.
Sygnały świetlne
Sygnały świetlne w ruchu kolejowym informują o tym, czy droga jest wolna, czy też należy zatrzymać pojazd, ale także o tym, z jaką prędkością można przejechać i jaki sygnał pokazuje następny semafor. Dla niezorientowanych są one dość skomplikowane, a ich znaczenie jest tylko częściowo zbliżone do znaczenia sygnałów używanych w ruchu drogowym – np. światło żółte na drodze zasadniczo nakazuje zatrzymanie pojazdu, podczas gdy światło pomarańczowe w ruchu kolejowym może oznaczać zezwolenie na jazdę i to bez ograniczenia prędkości.
Aby łatwo nauczyć się odczytywać znaczenie sygnału, należy zapamiętać następujące wskazówki:
- światło czerwone oznacza zakaz przejazdu pod semaforem (zarówno dla ruchu normalnego, jak i manewrowego),
- światło niebieskie oznacza zakaz ruchu manewrowego i nie dotyczy normalnego ruchu na szlaku,
- pojedyncze światło pomarańczowe lub zielone (ciągłe lub migające) zezwala na przejazd pod danym semaforem z maksymalną dozwoloną prędkością,
- jeżeli sygnał składa się z dwóch świateł, dolne światło (oraz ewentualnie wyświetlany pod nim kolorowy pasek) określa dopuszczalną prędkość przejazdu pod bieżącym semaforem, podczas gdy górne informuje, jaki sygnał nadawany jest na następnym semaforze.
Światło dolne, określające prędkość przejazdu pod bieżącym semaforem, jest zwykle koloru pomarańczowego i jest ciągłe:
- jeżeli pod nim wyświetlany jest zielony pasek, wolno jechać z prędkością 100 km/h,
- jeżeli wyświetlany jest pomarańczowy pasek, wolno jechać z prędkością 60 km/h,
- jeżeli nie ma pod nim paska, obowiązuje ograniczenie prędkości do 40 km/h.
Dolne światło białe ciągłe używane jest w tzw. sygnałach powtarzających i oznacza jazdę z prędkością niezmienioną, zgodną ze wskazaniem poprzedniego semafora. Przed semaforem głównym można stosować nawet 3 sygnały powtarzające – słupy semaforów pokazujących sygnały powtarzające zaopatrzone są w tablice z jedną, dwoma lub trzema kreskami pionowymi.
Dolne światło białe migające używane jest jako sygnał zastępczy i oznacza, że mimo wyświetlenia sygnału stój można jechać dalej z prędkością 40 km/h.
Znaczenie światła górnego, gdy sygnał złożony jest z dwóch świateł, jest takie samo, jak światła wyświetlanego pojedynczo, i odnosi się do następnego semafora:
- światło zielone ciągłe oznacza, że pod następnym semaforem można przejechać z maksymalną dozwoloną prędkością,
- światło zielone migające oznacza, że pod następnym semaforem można przejechać z prędkością 100 km/h,
- światło pomarańczowe migające oznacza, że pod następnym semaforem można przejechać z prędkością 40 lub 60 km/h (precyzuje to sygnał nadawany na następnym semaforze),
- światło pomarańczowe ciągłe oznacza, że następny semafor pokazuje sygnał stój
Pojedyncze światło białe oznacza wolną drogę dla jazdy manewrowej.
Przykłady:
- pojedyncze światło zielone migające oznacza, że można jechać z maksymalną dozwoloną prędkością, ale następny semafor nakazuje ograniczenie do 100 km/h,
- dwa światła: górne zielone ciągłe i dolne pomarańczowe ciągłe, a pod nim zielony pasek – taki sygnał oznacza, że można przejechać z prędkością 100 km/h, a kolejny semafor dopuszcza maksymalną dozwoloną prędkość,
- dwa światła pomarańczowe ciągłe (bez paska) – sygnał taki oznacza, że można przejechać z prędkością 40 km/h, a następny semafor pokazuje sygnał stój.
Wszystkie sygnały pokazano poniżej.
| prędkość (km/h) |
następnie | |||
|---|---|---|---|---|
| maks. | 100 | 60/40 | stój | |
| prędkość bez zmian |
 |
 |
 |
 |
| tylko ostrzeżenie |
 |
 |
 |
 |
| teraz maks. |  |
 |
 |
 |
| teraz 100 |  |
 |
 |
 |
| teraz 60 |  |
 |
 |
 |
| teraz 40 |  |
 |
 |
 |
| stój! |  |
|||
Uwaga: sygnały z wiersza „tylko ostrzeżenie” nadawane są nie na semaforach. lecz tzw. tarczach ostrzegawczych. Tarcze ostrzegawcze różnią się od semaforów kolorem słupka, ponadto są oznaczone specjalnym znakiem, zob. niżej.
Oprócz powyższych, używa się lub używano następujących sygnałów świetlnych:
 |
 |
 |
 |
| Wolna droga ze zmniejszoną prędkością. | Wolna droga. Na następnym semaforze: wolna droga ze zmniejszoną prędkością. | Sygnał powtarzający: na semaforze głównym wolna droga ze zmniejszoną prędkością. | Ostrzeżenie: na semaforze wolna droga ze zmniejszoną prędkością. |
 |
 |
  |
| Sygnał zastępczy: przejazd z prędkością 40 km/h | Jazda manewrowa zabroniona | Jazda manewrowa dozwolona |
Inne sygnały
Sygnały podawane na semaforach mechanicznych:
 |
 |
 |
| Stój! | Wolna droga | Wolna droga – z prędkością 40 km/h do końca okręgu zwrotnicowego |
Sygnały podawane na tarczach:
 |
 |
 |
| Ostrzeżenie: semafor podaje sygnał stój | Semafor podaje wolną drogę | Semafor podaje wolną drogę ze zmniejszoną prędkością |
 |
 |
 |
| Tarcza, które jedynie ostrzega przed zbliżaniem się do semafora | Jazda manewrowa zabroniona | Jazda manewrowa dozwolona |
Sygnały zamknięcia toru i sygnały drogowe (tymczasowe):
 |
 |
 |
 |
 |
| Stój! | Jazda dozwolona (2 postacie używane w różnych sytuacjach) | Ostrzeżenie przed sygnałem stój. | Stój! | |
Wskaźniki na zwrotnicach:
 |
 |
 |
 |
| Jazda w kierunku zaznaczonym grubą linią; zakaz wjazdu z kierunku oznaczonego strzałkami. | |||
 |
 |
 |
 |
| Jazda w kierunku zaznaczonym grubą linią; zakaz wjazdu z kierunku oznaczonego strzałkami. | |||
Sygnały i wskaźniki ograniczenia prędkości:
 |
 |
  |
  |
 |
 |
| Ograniczenie prędkości | Początek i koniec odcinka z ograniczeniem prędkości |
Początek i koniec odcinka jazdy bez pobierania prądu |
|||
Uwagi:
- trójkątny znak z liczbą oznacza dopuszczalną prędkość w dziesiątkach km/h, np. 3 oznacza ograniczenie prędkości do 30 km/h, 13 oznacza ograniczenie 130 km/h;
- ograniczenie obowiązuje dopiero od znaku ze znakiem w kształcie litery V, a nie od znaku z liczbą, kończy się znakiem w kształcie odwróconej litery V;
- znaki pomarańczowe oznaczają odcinek z tymczasowo ograniczoną prędkością, znaki białe – z ograniczeniem na stałe;
- znak w kształcie trójkąta z wierzchołkiem ku górze umieszcza się nisko, gdy nie można umieścić znaku normalnej wielkości, z wierzchołkiem w dół.
Inne wskaźniki:
 |
 |
 |
 |
| Tarcza ostrzegawcza (a nie semafor) | Miejsce zatrzymania czoła pociągu | Granica przetaczania | 300, 200 i 100 m za wskaźnikami znajduje się tarcza ostrzegawcza |
 |
 |
 |
 |
 |
| Nadać sygnał „baczność” | Przystanek osobowy w odległości drogi hamowania | Ostatni semafor przed semaforem wjazdowym do stacji | ||
Sygnał „baczność” to długi dźwięk nadany gwizdawką lub syreną lokomotywy. Powinien zostać nadany nie tylko wtedy, gdy pokazuje to wskaźnik, ale także:
- na trasie po zatrzymaniu przed semaforem wskazującym sygnał „stój”,
- przed odjazdem pociągu zatrzymanego na szlaku (na wezwanie kierownika pociągu),
- przed ruszeniem pociągu roboczego, lokomotywy w lokomotywowni itp,
- przed ruszeniem z miejsca pociągu towarowego z ludźmi.
Drużyna konduktorska podaje podobny sygnał gwizdawką ustną przed odjazdem pociągów towarowych, mieszanych i pociągów z lokomotywą popychającą.
Uwaga: powyższe zestawienie nie jest kompletne, a sposób prezentacji nie odpowiada kolejności podanej w oficjalnych przepisach kolejowych.
Artykuł został opublikowany także na witrynie autora pod adresem http://grzegorj.5v.pl/kolej/sygnalizacja.html