Wzrok służy człowiekowi do odbierania wrażeń za pomocą bodźców świetlnych. Wszelkie niedoskonałości tego zmysłu w sposób znaczący obniżają jakość postrzegania świata.
Wzrok służy człowiekowi do odbierania wrażeń za pomocą bodźców świetlnych. Wszelkie niedoskonałości tego zmysłu w sposób znaczący obniżają jakość postrzegania świata.
Żyjemy w społeczeństwie nieustannie narażonym na zagrożenia jakie niesie ze sobą rozwój cywilizacji. Jesteśmy typowym „społeczeństwem obrazkowym”. Polacy spędzają ok. 4 godzin dziennie przed telewizorem, dodatkowo wpisana w obecną rzeczywistość obciążająca wzrok praca przy komputerze, przeżywanie stresu, nieustanny „atak” wolnych rodników potęgowany zanieczyszczonym środowiskiem i niezdrowym trybem życia, narażenie na promieniowanie UV – wszystkie te elementy negatywnie wpływają na wzrok. A przecież wzrok to jeden z najważniejszych zmysłów – bez niego nie jesteśmy w stanie korzystać z życia, nie jesteśmy w stanie normalnie funkcjonować.
Jak funkcjonuje oko
Oko jest swoistym aparatem optycznym, dzięki któremu powstaje obraz na siatkówce. Obraz ten jest odwrócony i dopiero mózg przekształca go w postać „rzeczywistą”. Zdrowe oko widzi obraz ostry i umiejscowiony w przestrzeni. Jest to możliwe dzięki drobnym różnicom w położeniu i konfiguracji tego samego obrazu na siatkówkach prawego i lewego oka.
Na siatkówce znajdują się komórki fotoreceptorowe – czopki i pręciki. Położone głównie w części peryferyjnej siatkówki pręciki reagują na słabe oświetlenie i nie mają zdolności reagowania na zmiany barw. Natomiast położone w części środkowej siatkówki czopki są wrażliwe na barwy i na silne oświetlenie. Padające na siatkówkę światło sprawia, że zapoczątkowana zostaje reakcja fotochemiczna, w wyniku której powstają związki pobudzające fotoreceptory (czopki i pręciki). Pobudzenie fotoreceptorów, poprzez komórki horyzontalne, przenoszone jest na komórki zwojowe siatkówki, których aksony przewodzą impulsy do ośrodkowego układu nerwowego. Impulsy nerwowe docierają do okolicy wzrokowej w płacie potylicznym kory mózgowej. Tam zachodzą wszystkie złożone procesy umożliwiające np. widzenie różnic między ciemnymi i jasnymi częściami przedmiotów, czyli kontrastów. W częściach asocjacyjnych okolicy wzrokowej kory mózgowej zachodzi natomiast proces scalania informacji wzrokowych, co jest podstawą percepcji wzrokowej. Kodowanie informacji, które jest warunkiem pamięci wzrokowej, odbywa się natomiast w okolicy dolnoskroniowej płata skroniowego kory mózgowej.
Degeneracja plamki żółtej
Z wiekiem zachodzą w oku liczne zmiany degeneracyjne. Jedną z nich jest zwyrodnienie plamki żółtej - tj. centralnej części siatkówki odpowiedzialnej za ostre widzenie. Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD - Age-related Macular Degenaretion) jest jednym z najczęstszych powodów nieodwracalnej utraty wzroku. Schorzenie rozwija się powoli, ale z czasem w środkowej części pola widzenia pojawiają się nieodwracalnie zniekształcenia, charakterystyczne krzywienie linii prostych, a następnie ubytki widzenia. Chorzy skarżą się na utratę ostrości wzroku, niemożność widzenia kontrastów oraz upośledzenie zdolności widzenia związanej z wykorzystaniem centralnej części siatkówki - tj. kłopoty z czytaniem, pisaniem, rozpoznawaniem twarzy i przedmiotów. Ponieważ AMD może dotyczyć zarówno jednego oka, jak i obu naraz, uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie chorych. Najbardziej zaawansowane stadium schorzenia to pojawienie się czarnej plamy w środku pola widzenia.
Przyczyny osłabienia wzroku
Nie ma stuprocentowej pewności, jakie przyczyny leżą u podstaw powstawania degeneracji plamki żółtej, która odpowiada za prawidłowe widzenie. Sądzi się, że proces ten związany jest ze starzeniem się organizmu, a przede wszystkim tzw. nadprodukcją wolnych rodników. Nie wolno też zapominać o postępie cywilizacyjnym, który negatywnie wpływa na organizm człowieka. Jesteśmy coraz bardziej narażeni na niekorzystny wpływ czynników zewnętrznych. Na wzrok destrukcyjnie oddziałują promienie UV. Badania na zwierzętach wykazały, że czynnikami, które w znaczący sposób powodują stres oksydacyjny w obrębie siatkówki są: intensywna ekspozycja na promienie UV, promieniowanie jonizujące oraz promienie z zakresu światła widzialnego. Jak wskazują wnioski z przeprowadzonych badań, z ryzykiem rozwoju degeneracji plamki żółtej związany jest również niedobór cynku. Cynk występuje w siatkówce w stosunkowo dużych stężeniach. Najwięcej jest go w nabłonku siatkówki. Jego obecność warunkuje prawidłowe działanie licznych siatkówkowych systemów enzymatycznych, np. dehydrogenazy i katalazy retinolu.
Pamiętajmy także, że rozwijające się technologie sprawiają, że wzrok jest poddawany coraz bardziej wytężonej pracy. Przemęczenie oczu, zaburzenia mikrokrążenia siatkówkowego i naczyniowego, pogorszenie ostrości widzenia to także efekty wielogodzinnej pracy przy komputerze i oglądania telewizji. Za inne główne czynniki ryzyka uważa się uwarunkowania genetyczne, wiek, palenie tytoniu, jasną karnację skóry, niebieski kolor oczu, podwyższone ciśnienie krwi i wysoki poziom cholesterolu.
Przedruk dokonany za zgodą autora
Źródło: teraz-zdrowie.pl