Stopy stanowią jedną z ważniejszych części ciała ludzkiego. Ten niedoceniany często narząd zdany jest na częste otarcia, ból i choroby. Jest niewielu ludzi, którzy mogą pochwalić się, brakiem jakiejkolwiek choroby stóp. Istnieje wiele sposobów nie tylko leczenia ale i zapobiegania powstawaniu zmian na stopach. Zatem jeżeli ludzie potrafili wykorzystać swoją wiedzę i stworzyć ochronę dla własnego organizmu, niewytłumaczalnym jest fakt ciągłego istnienia zniekształceń, uszkodzeń ze strony środowiska zewnętrznego, a także wewnętrznego. Jak to się zatem dzieje, że człowiek, istota tak wielce inteligentna, dopuszcza się negatywnego działania natury na stopy?
Rys. 1 Prawidłowa budowa stopy; 1. Przodostopie, 2. Śródstopie, 3. Tyłostopie.
Przyjmując pionową postawę ciała, człowiek stanął na własnych nogach. Z istoty czteronożnej przyjął postawę dwunożną i dwuręką. Początkowo potrafił poruszać się po drzewach, w miarę rozwoju fizycznego stopy stały się mało chwytne , co uniemożliwiło człowiekowi wykonywanie niektórych czynności.
Kończyny górne ulegały skróceniu a kończyny dolne wydłużały się. To dało człowiekowi możliwości w pokonywaniu drogi, a także w coraz szybszym poruszaniu się. Zapoczątkowało to byt człowieka i zapewniło pole do działania w środowisku naturalnym. Ale środowisko naturalne ulegało modernizacji. Więc i ten, najdoskonalszy z ssaków, musiał iść z postępem.
Antropologia przedstawia przełom fizyczny człowieka na przebiegu tysięcy lat. Jego doskonalenie się. Co ciekawe, te przeobrażenia nie mają końca. I choć pozornie nie dostrzegamy zmian jakim ulegamy, to historia toczy się, a razem z nią i my.
W czasie swojego, długiego życia człowiek musi pokonywać różne przeszkody. Bezpieczny, harmonijny i sprawny chód po nierównym terenie uwarunkowany jest prawidłową budową kośćca(Rys.1), mięśni, łuków stopy oraz układu więzadłowo-powięziowego. Również siły działające na stopę mają wpływ na jej jakość . Tarcie to siła, która wynika z oporu na jakie trafia każdy przesuwający się przedmiot na powierzchni innego przedmiotu. Jest ono proporcjonalne do stopnia nierówności powierzchni przedmiotów Tak, więc im stopa jest bardziej zniekształcona, uszkodzona tym ma większe szansę na powstanie zmian na jej powierzchni. Niewątpliwie, tarcie wywołuje pęcherze, modzele i nagniotki.
Ciśnienie, jest to siła wynikająca z masy przedmiotu spoczywającego na drugim przedmiocie. Przy stałej masie ciała ciśnienie jest zawsze odwrotnie proporcjonalne do wielkości powierzchni, na której spoczywa. Świetnym przykładem długotrwałego działania ciśnienia może być przekrwienie, obrzęk i martwica. Natomiast okresowe działanie niewielkiego ciśnienia może spowodować powstanie modzeli.
I ostatnia siła działająca na stopę to naprężenie. Jest to siła wynikająca z ześlizgiwania się przylegających do siebie części stopy, kończyny i całego ciała w kierunku równoległym do powierzchni styku tych części. Przykładem niekorzystnego działania siły naprężenia może być powstanie głębokiego modzela pod trzecią głową kości śródstopia, powstałego na skutek obniżenia łuku stopy.
Kolejnym warunkiem prawidłowej biomechaniki stopy jest odpowiednie ukrwienie stopy, jak i wrażliwy, wyregulowany pęd nerwowy. Uszkodzenie naczyń krwionośnych i nerwów stopy może ograniczyć adaptację powierzchni, po której porusza się stopa. Również i masa ciała ma duży wpływ na ruchomość i zmiany powstające na stopach. Źle dobrane obuwie to kolejna przyczyna powstawania nagniotków, pęcherzy czy modzeli.
Każde odchylenie kształtu stopy pociąga za sobą zmiany chodu. Tarcie powoduje powstanie miejsc ciągłego ucisku. Im naskórek będzie bardzie ścierany tym skóra będzie się bardziej broniła produkując kolejne komórki naskórka, wynikiem czego mogą być nadmierne zrogowacenia.
Rys. 2 Ucisk głowy kości śródstopia na tkankę podskórną, skórę, powstanie modzela.
Przyglądając się dokładniej zmianom można dostrzec przedstawione prawidłowości. Za przykład mogą posłużyć ostrogi piętowe, gdzie na obciążonej części guza piętowego powstaje dziobata narośl kostna, jej ucisk na ostrogę powoduje dokuczliwe bóle. Skłania to chorego do ograniczenia stania czy chodzenia. Ucisk wywierany na ostrogę może doprowadzić do powstania owrzodzenia. Wszelkie odchylenia od prawidłowości mogą powodować zmiany takie jak: szponowatość palców. Choroba ta polega na zaburzeniach nie tylko mięśni ale również zniekształceniach kośćca. Przykurcz grzbietowy w stawach śródstopno-paliczkowych, zgięciowy w stawach międzypaliczkowych oraz spłaszczenie łuku poprzecznego może spowodować ucisk na skórę opadniętych głów II-IV kości śródstopia.(Rys.2) Dodatkowy zanik warstwy tłuszczowej stóp powoduje szybkie i dokuczliwe powstanie modzeli i nagniotków w miejscu
ucisku.(Rys.3)
Rys. 3 Szponowatość palców. Powstanie nagniotka pod głową kości śródstopia.
Kolejnym odstępstwem od stanu prawidłowego w kośćcu stopy, wpływającym na powstanie zmian skóry, są palce młoteczkowate.(Rys.4) Zniekształcenie to dotyczy najczęściej palca II, ponieważ jest on najdłuższy i zmuszany jest do pozycji zgięcia. Nad uwypuklającym się stawem tworzy się nagniotek.
Tak powstałe zniekształcenia kośćca, łuków podłużnych i poprzecznych, więzadeł czy nieprawidłowa praca mięśni mogą wpływać na stan skóry.
Źródło: Ewa Ławniczak