شاید شنیده باشید که گمرک شهید رجایی بندرعباس مسیر اصلی ورود و خروج کالاهای وارداتی و صادراتی به کشور می داند و بعد از انفجار بزرگی که در این بندر افتاد نامش بر سر زبان ها افتاد. این رویداد تلخ بود اما جدا از این در دهه ی گذشته گمرک رجایی تحولات چشمگیری را تجربه کرده است. این تغییرات مثبت به بهبود عملکرد ترخیص کالا از گمرک شهید رجایی کمک کردند و توانسته در رشد و تعالی تجارت بین الملل هم قدم های بزرگی بردارند. ضمن بررسی این تحولات می خواهیم نگاهی بیندازیم به اینکه سازمان ها و نهادهای دولتی چه کمکی می توانند برای پیشرفت بیشتر گمرک شهید رجایی بکنند.
بررسی تغییرات مثبت در ده سال گذشته
توی دهه ای که گذشت گمرک شهید رجایی شاهد دستاوردهای خوبی بود که از تغییرات ساختاری و تجهیزاتی گرفته تا بهبود فرآیندهای ترخیص کالا را می توان نام برد. دستاوردهای این دوره را می توان در توسعه زیرساخت‌های فیزیکی مانند احداث انبارهای جدید با ظرفیت بالاتر، بکارگیری فناوری‌های نوین گمرکی همچون سامانه‌های الکترونیکی ثبت و پیگیری اظهارنامه، و اتوماسیون فرآیندهای بازرسی کالا خلاصه کرد. البته نباید از تجهیزات پیشرفته ایی مانند دستگاه‌های ایکس ری و جرثقیل‌های مدرن تخلیه کانتینرها غافل شد که در افزایش سرعت و دقت عملیات گمرکی مفید بوده اند.
تاثیر اولی که این تحولات داشتند بر روی مدت زمان ترخیص کالا بود که توانست آن را کاهش دهد و هزینه های مرتبط با نگهداری کالا در انبارها و صف‌های انتظار را پایین بیاورد. بعلاوه، نرم افزارهای الکترونیکی و اتصال به سیستم پنجره واحد تجارت فرامرزی با تسهیل هماهنگی بین نهادهای مرتبط و کاهش احتمال وقوع خطاهای اداری کمک کننده بودند.
نقش نهادها و سازمان های دولتی کلیدی در توسعه گمرک رجایی
این سازمان را به عنوان متولی گمرکات می شناسند و از همین جهت هم باید بودجه کافی برای توسعه زیرساخت‌ها، به‌روزرسانی فناوری‌های اطلاعاتی و آموزش نیروی انسانی اختصاص بدهد.
باید با این سازمان همکاری موثری صورت گیرد تا به بهبود زیرساخت های بندری، تسریع عملیات تخلیه و بارگیری و ایجاد بسترهای فنی مدرن جهت ارتباط بهتر با گمرک شهید رجایی حیاتی کمک شود.
3. سازمان نظام صنفی رایانه‌ای و فناوری اطلاعات
به خاطر تحقق هدف توسعه سیستم‌های الکترونیکی و نرم‌افزارهای هوشمند و امن مورد استفاده در گمرک، فراهم‌آوری حمایت های فنی و تخصصی از این سازمان نیاز است.
4. سازمان توسعه تجارت ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت
با هماهنگی سیاست‌های تجاری و اعمال مقررات تسهیل کننده و تسریع کننده فرایند های صادرات و واردات، زمینه ساز توسعه فعالیت های بازرگانی در این گمرک می‌شوند.
5. سازمان استاندارد و سازمان بهداشت و درمان
اگر این سازمان حمایت کند تا روند صدورمجوزها و استانداردهای لازم برای کالاهای حساس و خاص تسریع شود، مدت زمان ترخیص کالا به شکل چشمگیری کاهش پیدا می کند.
چشم انداز آینده
در صورتی که حمایت نهادهای نامبرده حمایت مستمری داشته باشند وهمکاری های بین بخشی تقویت شود می توان امید داشت که گمرک شهید رجایی به سطح بالاتری از کارآمدی و رقابت پذیری برسد. بهره گیری از فناوری های نوین همچون هوش مصنوعی در تحلیل داده های گمرکی، اتوماسیون بیشتر فرایندها و ارتقاء مهارت نیروی انسانی، از اهدافی است که موفقیت آینده ی گمرک را تضمین می کند و در سایه ی حمایت های دولتی محقق می شود.
نتیجه گیری
در 10 سالی که گذشت ما شاهد نشانه های قابل توجهی از تحول و پیشرفت در گمرک شهید بودیم که به تسهیل تجارت خارجی کمک زیادی کرد. اما به خاطر اینکه الان شاهد روند رو به رشد تجارت بین‌الملل و پیچیدگی‌های جدید آن هستیم، نمی توانیم درک کنیم که استمرار این پیشرفت ها نیازمند حمایت های ویژه سازمان های دولتی متولی است.