TECHNOLOGIE LASEROWE Light amplification by stimulated emission of radiation
--Bezpieczeństwo pracy z laserami--
- Efekty nadmiernej ekspozycji oka i skóry na działanie promieniowania lasera.
- Podział laserów i urządzeń laserowych na klasy (zgodnie z nową normą).
- Etykiety spotykane na urządzeniach laserowych.
- Sprzęt do ochrony przed działaniem promieniowania lasera.
Zasady bezpiecznej pracy z laserami regulują następujące normy:
PN-91/T-06700 Bezpieczeństwo przy promieniowaniu emitowanym przez urządzenia laserowe.Klasyfikacja sprzętu.Wymagania i wytyczne dla użytkownika
PN-91/T-06701 Bezpieczeństwo elektryczne urządzeń i instalacji laserowych
Podczas pracy z laserami wystepują następujące zagrożenia:
niebezpieczeństwo uszkodzenia oka, niebezpieczeństwo uszkodzenia skóry, niebezpieczeństwo porażenia prądem, niebezpieczeństwa związane z produktami obróbki czyli np. pyły i gazy.
A oto zestawienie patologicznych efektów nadmiernej ekspozycji oka i skóry na promieniowanie laserowe:
zakres długości fal | oko | skóra |
---|---|---|
Ultrafiolet C 100 - 280 nm Ultrafiolet B 280 - 315 nm |
zapalne uszkodzenie rogówki | rumień (oparzenie słoneczne) przyspieszone starzenie skóry zwiększona pigmentacja |
Ultrafiolet A 315 - 400 nm Widzialny 400 - 780 nm |
katarakta fotochemiczna fotochemiczne i termiczne uszkodzenia siatkówki |
ciemnienie pigmentu reakcje fotoczułe oparzenia skóry |
Podczerwień A 780 - 1400 nm |
katarakta oparzenie siatkówki |
oparzenia skóry |
Podczerwień B 1400 - 3000 nm |
katarakta przymglenie rogówki oparzenie rogówki |
oparzenia skóry |
Podczerwień C 3000 nm - 1 mm |
wyłącznie oparzenie rogówki | oparzenia skóry |
Tabela2 Oznaczenia pozwalające zidentyfikować klasę urządzeń laserowych
Tekst polski | Tekst angielski |
---|---|
URZĄDZENIE LASEROWE KLASY 1 |
CLAS 1 LASER PRODUCT |
PROMIENIOWANIE LASEROWENIE SPOGLĄDAĆ BEZPOŚREDNIO W WIĄZKĘ PRZEZ PRZYRZĄDY OPTYCZNEURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 1M |
LASER RADIATIONDO NOT VIEV DIRECTLY WITH OPTICAL INSTRUMENTCLAS 1M LASER PRODUCT |
PROMIENIOWANIE LASEROWENIE WPATRYWAĆ SIĘ W WIĄZKĘURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 2 |
LASER RADIATIONDO NOT STARE INTO BEAMCLASS 2 LASER PRODUCT |
PROMIENIOWANIE LASEROWENIE WPATRYWAĆ SIĘ W WIĄZKĘ LUB NIE SPOGLĄDAĆ BEZPOŚREDNIO W WIĄZKĘ PRZEZ PRZYRZĄDY OPTYCZNEURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 2M |
LASER RADIATIONDO NOT STARE INTO THE BEAM OR VIEV DIRECTLY WITH OPTICAL INSTRUMENTSCLAS 2M LASER PRODUCT |
PROMIENIOWANIE LASEROWECHRONIĆ OCZYURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 3R |
LASER RADIATIONAVOID DIRECT EYE EXPOSURECLAS 3R LASER PRODUCT |
PROMIENIOWANIE LASEROWEUNIKAĆ WIĄZKI LASEROWEJURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 3R |
LASER RADIATIONAVOID EXPOSURE TO BEAMCLAS 3R LASER PRODUCT |
PROMIENIOWANIE LASEROWEUNIKAĆ WIĄZKI LASEROWEJURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 3B |
LASER RADIATIONAVOID EXPOSURE TO BEAMCLAS 3B LASER PRODUCT |
PROMIENIOWANIE LASEROWECHRONIĆ OCZY I SKÓRĘ PRZED PROMIENIOWANIEM BEZPOŚREDNIM LUB ROZPROSZONYMURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 4 |
LASER RADIATIONAVOID EYE OR SKIN EXPOSURE TO DIRECT OR SCATTERED RADIATIONCLAS 4 LASER PRODUCT |
Ponieważ promieniowanie laserowe o tej samej mocy lecz o różnych długościach fal może wywołać różne skutki, podczas oddziaływania z tkanką biologiczną, lasery podzielono na klasy. Klasa lasera informuje użytkownika o skali zagrożeń związanych z użytkowaniem. Aktualnie wprowadzony został nowy podział na siedem klas (1, 1M, 2, 2M, 3R, 3B, 4). Wcześniejszy podział dzielił lasery na pięć klas (1, 2, 3A, 3B, 4). W tabeli 1 przedstawiono charakterystykę klas laserów według aktualnie oraz wcześniej obowiązującego podziału. Najbardziej zagrożone promieniowaniem laserowym są oczy. W zakresie działania fal o długości od 400 nm do 1400 nm może dojść do uszkodzenia siatkówki. Promieniowanie z zakresu długości fal poniżej 400 nm i powyżej 1400 nm nie wnika do wnętrza oka, natomiast powoduje uszkodzenie rogówki. W przypadku skóry skutkiem działania promieniowania laserowego może być uszkodzenie tkanki (zwęglenie, oparzenie, rumień).
Tabela3 Podział laserów i urządzeń laserowych na klasy
Klasa |
Nowy podział |
Klasa |
Stary podział |
1 |
Lasery, które są bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy |
1 |
Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie przewidywanych warunkach pracy |
1M |
Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fal do 302,5 nm do 4000 nm, które są bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy, ale mogą być niebezpieczne podczas patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne |
||
2 |
Lasery emitujące promieniowanie widzialne w przedziale długości fal od 700. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne. |
2 |
Lasery emitujące promieniowanie widzialne w zakresie długości fal od 400 nm do 700 nm. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne, w tym odruch mrugania oka |
2M |
Lasery emitujące promieniowanie widzialne w przedziale długości fal od 700. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne, ale mogą być niebezpieczne podczas patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne. |
||
3R |
Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fal do 302,5 nm do 106 nm, dla których bezpośrednie patrzenie w wiązkę jest potencjalnie niebezpieczne. |
3A |
Lasery bezpieczne przy patrzeniu okiem nieuzbrojonym. W przypadku laserów emitujących promieniowanie w zakresie długości fal od 400 nm do 700 nm ochrona oka zapewniona jest przez instynktowne reakcje obronne. W przypadku innych długości fal zagrożenie nie uzbrojonego oka nie jest większe niż dla urządzeń klasy 1. Bezpośrednie patrzenie w wiązkę przez przyrządy optyczne może być niebezpieczne |
3B |
Lasery, które są niebezpieczne podczas bezpośredniej ekspozycji promieniowania. Patrzenie na odbicia rozproszone są zwykle bezpieczne. |
3B |
Lasery, które są niebezpieczne podczas bezpośredniej ekspozycji promieniowania. Patrzenie na odbicia rozproszone są zwykle bezpieczne. |
4 |
Lasery, które wytwarzają niebezpieczne odbicia rozproszone. Mogą one powodować uszkodzenie skóry oraz stwarzają zagrożenie pożarem. Podczas obsługi laserów klasy 4 należy zachować szczególną ostrożność. |
4 |
Lasery, które wytwarzają niebezpieczne odbicia rozproszone. Mogą one powodować uszkodzenie skóry oraz stwarzają zagrożenie pożarem. Podczas obsługi laserów klasy 4 należy zachować szczególną ostrożność. |
Wiadomości na temat podziału urządzeń laserowych na klasy zaczerpnąłem ze strony Centralnego Instytutu Ochrony Pracy
Na urzadzeniach laserowych moga być następujące etykiety:
Istnieją także inne zagrożenia wynikające ze sposobu pracy i konstrukcji laserowych urządzeń medycznych, które muszą być uwzględnione podczas pracy.
Zagrożenia pochodzące od par i gazów:
Pochodzące od gazów toksycznych stosowanych w niektórych laserach, np.: fluor i chlor (lasery ekscymerowe); powstające podczas usuwania z lasera w sposób stanowiący zagrożenie dla ludzi. Zalicza się tu również wszelkiego rodzaju toksyczne opary powstające przy termicznym usuwaniu metalu lub innego materiału.
Zagrożenia pożarowe:
Powstają podczas pracy z laserami dużej mocy w obecności materiałów łatwopalnych.
Zagrożenia innym promieniowaniem (nielaserowym):
Związane z promieniowaniem optycznym towarzyszącym, promieniowaniem wysokiej częstotliwości lub rentgenowskim pochodzącym z laserów. Poprawna i zgodna z normami konstrukcja pozwala jednak na wyeliminowanie tych zagrożeń
Sprzęt do ochrony przed promieniowaniem lasera:
Środki chroniące oczy przed promieniowaniem laserowym, biorąc pod uwagę ich budowę, można podzielić na okulary i gogle. Zasadniczym elementem zarówno okularów jak i gogli są filtry optyczne.
Dokonując wyboru filtrów chroniących przed promieniowaniem laserowym należy uwzględnić następujące elementy:
Filtry chroniące przed promieniowaniem laserowym dzielą się na dwie grupy:
Zobacz też
Informacja o charakterze i zastosowaniach broni laserowej