Van witte haai tot walvishaai: gids voor bekende en minder bekende haaien
Wat is de gevaarlijkste haai ter wereld? Welke haai is het grootst? En is de citroenhaai geel van kleur?
Haaien zijn fascinerende beesten, en in de oceanen komen ruim 500 verschillende soorten voor. Ze zijn lang niet allemaal gevaarlijk voor de mens, en sommige zijn zo zeldzaam dat ze niet eens een Nederlandse naam hebben.
Hier kun je meer lezen over een aantal meer of minder bekende haaien.
Witte haai: De witte haai maakt de meeste dodelijke slachtoffers
Helemaal boven aan de voedselketen staat de witte haai of mensenhaai. Die boezemt ons niet voor niets angst in. Een volwassen witte haai meet circa 6 meter en heeft een bek van een meter lang, vol driehoekige tanden met gezaagde randen.
Witte haai. Als de dodelijke tanden van de witte haai afbreken, groeien er nieuwe terug. Zo kan hij in de loop van zijn leven duizenden tanden krijgen.
Hoewel de witte haai veel mensenlevens op zijn geweten heeft, is hij niet bijzonder dol op mensenvlees. Als een witte haai een mens aanvalt, komt dat vaak doordat de haai ons voor een zeehond aanziet.
De witte haai komt voor in de meeste vaarwateren die niet te koud zijn: het liefst zwemt hij in water van boven de 12 graden. Maar een enkele keer dwaalt een witte haai af naar het noorden en raakt hij in koeler water verzeild.
6 meter. Zo lang was de witte haai waar een team duikers onlangs op stuitte bij Hawaï. Met zijn indrukwekkende lengte en een gewicht van zo’n 2,5 ton is dit een van de grootste witte haaien die ooit zijn waargenomen.
Walvishaai: De grootste haai ter wereld
De grootste haai ter wereld is ook de grootste vis ter wereld, maar het is een goeiige lobbes. De walvishaai leeft van plankton en kleine visjes, die hij met zijn enorme bek uit het water filtert. Een walvishaai kan 14 meter lang worden en tot 30 ton wegen. Het dier leeft in tropische wateren en wordt maximaal 70 jaar oud.
Walvishaai. De grote vriendelijke reus.
Omdat 's werelds grootste haai zo'n vreedzaam beest is, is het een toeristische attractie geworden om ermee te duiken. Er worden reizen georganiseerd waarbij je je door een zwemmende walvishaai kunt laten meetrekken. Haaionderzoekers zijn echter niet enthousiast over deze praktijk, want die zou de walvishaai schade toebrengen.
Hamerhaai: De haai met ogen aan de zijkant van zijn hoofd
De hamerhaai is eigenlijk niet één haaiensoort, maar een familie van haaien die uit negen verschillende soorten bestaat.
De kleinste hamerhaaien zijn in volwassen uitvoering nog geen meter lang, terwijl de grootste – de grote hamerhaai – zo'n 6 meter lang worden en gevaarlijk kunnen zijn voor de mens.
De bijzondere vorm van de kop van de hamerhaai was tot voor kort een raadsel.
Tot voor kort wisten we niet waarom hamerhaaien er zo uitzien. Maar onlangs is gebleken dat ze door de uitstaande ogen een beter zicht hebben in alle richtingen. Ook heeft de hamerhaai dankzij zijn brede, dunne snuit een beter elektrisch zintuig. Daarmee kan het dier bewegingen van prooidieren waarnemen.
Stierhaai: De kleine, vergeten, aanvallende haai
Samen met de witte haai en de tijgerhaai staat de stierhaai in de top 3 van haaien die het vaakst mensen aanvallen. Stierhaaien worden tot 2,5 meter lang en zijn stevig gebouwd, zeg maar rustig dik. Het is een van de weinige haaien die in zowel zout als zoet water kan leven.
De stierhaai houdt het meest van laag water en komt daardoor vaak in contact met mensen.
Her en der op het internet kun je lezen dat de stierhaai van alle dieren het meeste testosteron produceert en dat bodybuilders daarom graag stierhaai eten. Dit is echter een fabeltje, afkomstig uit het computerspel Grand Theft Auto, waarin iemand beweert dat zijn spieren groter zijn geworden dankzij testosteron van een stierhaai.
Tijgerhaai: De op een na dodelijkste
Een tijgerhaai kan 4,5 meter lang worden en is daarmee de op vier na grootste haaiensoort. De haai dankt zijn naam aan het streeppatroon op zijn huid.
In de loop der jaren hebben tijgerhaaien in totaal 28 mensen gedood. Alleen de witte haai heeft meer dodelijke slachtoffers gemaakt.
Tijgerhaai. De tijgerstrepen zijn het best zichtbaar bij jonge haaien en vervagen naarmate de dieren ouder worden.
De inheemse bevolking van Hawaï ziet de tijgerhaai als een heilig dier met bijzondere eigenschappen, zoals een geweldig, magisch zicht. Dat heeft er mogelijk mee te maken dat de tijgerhaai vooral 's nachts jaagt.
Haringhaai: De bedreigde roofvis van Scandinavië
De haringhaai komt in koudere wateren voor. In de Noordzee ter hoogte van Denemarken bijvoorbeeld, vanwaar hij vaak naar de Oostzee zwemt.
Ondanks hun agressieve uiterlijk en imposante 3,5 meter lengte zijn haringhaaien ongevaarlijk voor de mens. Ze leven van kleine vissen zoals haring en makreel. De haringhaai wordt met uitsterven bedreigd en is daarom in de hele EU beschermd.
Citroenhaai. Een geliefde gele trofee voor pleziervissers.
Citroenhaai: De meest onderzochte haai
Met zijn gele kleur kan de citroenhaai zich uitstekend camoufleren op de tropische zandbodems. Deze haai kan ruim 3 meter lang worden en komt voornamelijk in de Caraïben voor.
De citroenhaai is een haaiensoort waar we heel veel over weten. Dat komt doordat een Amerikaanse haaienonderzoeker de vis in de jaren 1960 uitgebreid heeft bestudeerd.
Het vlees van de citroenhaai wordt in veel culturen als een delicatesse beschouwd, en van de huid wordt leer gemaakt. Veel pleziervissers hopen er dan ook een aan de haak te slaan.
Ballonzwelhaai: De kleine, opgeblazen haai
Door de tekening op zijn huid en het 'vriendelijke' uiterlijk ziet de ballonzwelhaai er niet uit als een typische haai. De vis behoort tot de kathaaien en voelt zich het best thuis op de zeebodem.
Ballonzwelhaaien worden maximaal een meter lang en leven langs de Amerikaanse kust van de Stille Oceaan.
De ballonzwelhaai heeft veel vijanden en staat op het menu van onder andere zeehonden en grotere haaien. Om zich tegen zijn vijanden te beschermen, verschuilt de haai zich onder rotsen, neemt hij zijn staart in zijn bek en blaast hij zich op tot de dubbele omvang. Op die manier is de haai moeilijker uit zijn schuilplaats te trekken, en aan deze verdedigingstactiek dankt de vis zijn naam.
Ballonzwelhaai. Het is geen schoonheid, maar het dier heeft wel een goed verdedigingsmechanisme.
Franjehaai: Palingachtige haai leeft in de diepte
De franjehaai lijkt wel wat op een paling en gedijt het best in zeer diep water. Als wij er een zien, is het dan ook meestal een dood exemplaar dat op het strand is aangespoeld. Een heel enkele keer zwemt een franjehaai een visnet binnen.
De haai is om die reden niet gevaarlijk voor de mens – behalve voor de onderzoeker die zich bij een obductie snijdt aan de vlijmscherpe, naaldachtige tanden van het beest.
5 snelle vragen over haaien
Zijn haaien vissen?
Ja, alle haaien zijn vissen, want ze ademen met hun kieuwen.
Zijn haaien gevaarlijk?
Ja, bijvoorbeeld als ze een mens per ongeluk aanzien voor een prooidier. Maar jaarlijks vallen haaien gemiddeld 83 mensen aan, waarvan 6 keer met dodelijke afloop.
Hoe lang kunnen haaien worden?
De walvishaai, de langste haai ter wereld, kan 14 meter lang worden.
Wat is de grootste haai ter wereld?
De walvishaai is ook 's werelds grootste haai. Hij kan wel 30 ton wegen.
Hoeveel tanden heeft een witte haai?
Een witte haai heeft circa 50 tanden, verdeeld over meerdere rijen. Maar breekt er een tand af, dan groeit er een nieuwe voor in de plaats. In de loop van zijn leven kan de witte haai daardoor duizenden tanden krijgen.