Wij zijn de democratie

Ik ben een sceptisch persoon. Ik geloof niet in goden of godinnen. In feeën of in feeksen. In de hemel of in de hel. Ik geloof niet in dingen die ik niet kan aanraken of die niet in verslagen worden aangetoond. Ik ben geen idealist en vind het moeilijk om vertrouwen te hebben in de toekomst, de mensheid of in mijzelf. Ik geloof niet in droombeelden, utopieën en ideologieën.

En toch is er ondanks mijn scepticisme is er wel één droombeeld waar ik wel in geloof. Een utopie die ik niet los kan laten. Eentje waarvan ik verwacht dat u die met mij deelt, hoezeer ook in de afgelopen maanden is gebleken dat het geloof dat ik aanhang vol fouten en gevaren zit. Ik geloof namelijk in de democratie.

Het is ergens vreemd om een discussie over de democratie überhaupt te starten. De uitspraak “ik ben tegen de democratie” is in zichzelf natuurlijk een vrij paradoxale stelling. Een beetje alsof je ‘ik ben tegen papierverspilling’ op een heel pak printpapier neer kalkt. Een motie indienden om de democratie af te schaffen is al helemaal een raar idee. In ieder geloof komt echter het punt in het verhaal dat de belijder aan zijn geloof twijfelt, en mijn geloof in de democratie is niet anders.

Ik weet nog goed het moment dat ik wakker werd op die dag in November en ik werd geconfronteerd met twee woorden waarvan de combinatie me onpasselijker maakte dan pindakaas met zalm: president Trump. Mijn vertrouwen in de democratie stortte die dag als een kaartenhuis ineen. Sinds die dag probeer ik dit kaartenhuis weer op te bouwen, maar er blaast een nieuwe wind door het land waar mijn gammele kaartenhuis niet tegen op is gewassen. Een wind van haat en xenofobie, van zij en wij, van muren en hekken en grenzen die zo dicht worden dichtgetimmerd dat we niet eens meer kunnen zien wie er aan de andere kant staan. Het klimaat in ons land wordt killer, kouder. We wonen op twee polen. Zo ver uit elkaar dat we elkaar niet eens meer kunnen zien.  

Door de toenemende polarisatie van de politiek onstaat een paradox in de democratie. In ons land steunt 91% van de bevolking de democratie. Wanneer straks de verkiezingen voorbij zijn zal het mij echter verbazen als 91% van ons land zich straks gerepresenteerd zal voelen. Als de helft van je land tegen je democratisch verkozen president is, is het dan werkelijk het volk dat regeert? Als zestig procent van dertig procent van een stemgerechtigd deel van je volk tegen het oekraïne referendum is, is het volk dan tegen? Het is de harde waarheid dat een democratie in een gepolariseerd land al snel zal neigen naar de dictatuur van de meerderheid.

We kunnen zeggen dat de kous daarmee af is. Dat de democratie altijd ‘het beste wat we kunnen verzinnen’ zal blijven, dat ze altijd mensen uit zal sluiten en diep ongelukkig zal maken. We zouden kunnen zeggen dat we niks aan de politiek kunnen veranderen. Dat polarisatie en populisme inherent zijn aan een systeem en misschien is dat zo, maar ik geloof dat het aan onszelf is om onze democratie gezond te houden.  

Het is onze taak om ons niet te laden leiden door lege leuzen van populistische politici en ons in te lezen in de nuances van de politieke situatie en soms toe te geven dat we er niet genoeg verstand van hebben en de keuze aan iemand anders over laten. Het is onze taak om niet alleen te denken aan ons eigen belang, maar aan de wereld om ons heen wanneer we de keuze maken voor onze vertegenwoordigers. Het is mijn taak om naar de massa’s van PVV stemmers te kijken en te begrijpen waarom ze stemmen wat ze stemmen en het is uw taak om te kijken naar de massas protesterende amerikanen en te begrijpen waarom de democratie die dag een roze hoedje droeg.

Het is tijd dat we stoppen met de schuld geven aan de corrupte politiek, aan de liegende media of aan de complexiteit van onze huidige samenleving. Het woord democratie vertaalt vanuit het Grieks tot ‘Het Volk Regeert’. Wij zijn de baas en het is tijd dat we onze verantwoordelijkeheid nemen. Het is tijd dat we de democratie op onze schouders gaan dragen zoals Atlas de wereld draagt: standvastig en onzelfzuchtig. Als we haar laten vallen, hebben het immers aan onszelf te danken.