Rewşan "YARE"
'Yarê' ezgisi, bu kez Rewşan'ın sesiyle bugünün hafızasına uzanıyor.
- Eserin hikayesi ve müzikal formu çok cezbedici. Özlemle birlikte, sevgiliye dönük sitemde bile; alttan alta onu üzmeme narinliğini tek bir şarkıya sığdırmak kolay değil elbette. Bu yönüyle bakıldığında Yarê için Kürtçenin çok özel eserlerinden biri diyebiliriz.
MAHİR FIRAT FİDAN
Şivan Perwer’in seslendirdiği “Yarê” ezgisini bugünün sesinden yeniden anlamıyla üretmek hem zor hem de risklidir. Çünkü, eklektik durabilir, ezgi sesi reddedebilir. Rewşan işte böyle riskli bir işe girişiyor ve Yarê'yi bir de kadın sesiyle bugünün hafızasına taşıyor, yeniden üretiyor.
Gizli gizli dinlenen Yarê
Tarih 1986... Şivan Perwer’in Lê Dîlberê kaseti dinleyicilerle buluşur. 12 Eylül’ün bütün sarsıntılarının devam ettiği yıllardır. Kürtçe yasaklıdır, baskı altındadır. Gizli gizli dinlenen kasetler arasına Lê Dîlberê de girer. Gizli gizli ve kısık sesle dinlenir... Bir kuşağın zihninde ve yüreğinde iz bırakır. Bir kuşağın, acısına, sancısına, hasretine ve daha tanımlanamayacak birçok duygusuna ses olur. Kürt halkı direnirken bağrında büyüttüğü acılara yine kendi bağrından şifalar bulur. Ve gizli gizli dinlenen her ses, Kürt halkının acılarını demler.
Gürleşen Yarê
Tarih 2022... Kürtçe hala baskı altında, Kürtçe müzik yasaklanıyor, konserler engelleniyor... Kürtçe müzik yapanlara saldırılar hala devam ediyor. Tarih sadece yasaklayanlar açısından tekerrür ediyor, çünkü kimse hiçbir Kürtçe müziği gizli gizli ve kısık sesle dinlemiyor. Alabildiğine gürleşiyor Kürtçe müziğin sesi... Tam da böyle bir zamanda “Yarê” ezgisi yeniden çıkıyor karşımıza. Bu kez Rewşan’ın sesiyle...
Klasiklerle bağ kurmak
Rewşan’la konuşuyoruz. Rewşan ilk olarak tekli single olan “Yarê”nin hikayesiyle başlıyor anlatmaya: “Şarkı uzun süredir gönlümüzde ve konser repertuarımızda yer almaktaydı. Dinleyiciler ile Yarê'yi sahnede hep beraber söylemek hem büyük bir gurur hem de ustalarla bağ kurduğum kıymetli bir nostaljiydi benim için. Konserler esnasında dijital platformlarda da dinleme isteği geliyordu dinleyiciden her seferinde. Açıkçası Şivan Perwer'in dilinde klasik haline gelen, dinleyicinin kulağında yer etmiş ve yürek telini titretmiş bir şarkıyı yeniden yorumlamak, dinleyicide oturmuş bir kalıbı kırmak anlamına geliyordu” diyor.
Özel bir ezgi
“Yarê” şarkısı Mereş/Elbîstan yöresine ait bir ezgi. Rewşan’a neden “Yarê” diye soruyoruz. Şöyle cevaplıyor: “Eserin hikayesi ve müzikal formu çok cezbedici. Özlemle birlikte, sevgiliye dönük sitemde bile; alttan alta onu üzmeme narinliğini tek bir şarkıya sığdırmak kolay değil elbette. Bu yönüyle bakıldığında Yarê için Kürtçe'nin çok özel eserlerinden biri diyebiliriz. Tabi bu süreçte usta Şivan Perwer'in de beni oldukça yüreklendirdiğini söylemeliyim. Perwer, yeni kuşak müzisyenler ile ustalar arasında daha güçlü bağların kurulması gerektiğini, bu şarkıların tamamının halkımıza ait olduğunu ve yeni kuşağın Yarê gibi özel şarkıları farklı tür ve yorumlarla da dinlemesi gerektiğine inanmakta. Bu bağlamda ‘Yarê’; hîkayede geçen bir zingil (çan) sesiyle başlayıp, farklı enstrumanlarla çoğalan, insan sesinin bir enstruman gibi kullanıldığı yeni bir nefesle merhaba diyor bugünün dinleyicisine."
Kürtçe müzik yasakları
Süregelen yasakları konuşuyoruz sonra, Kürtçe müzik yapmak ve Kürtçe konser vermek yer yer yasaklandı. Kürt halkı yeni bir yasaklar silsilesiyle karşı karşıya. Bu durum dinleyenleri ayrı, sanatçıları ayrı etkiliyor. Rewşan bu durumu şöyle değerlendiriyor: “Kürtçe değil bugün, ulus-devlet pratiğiyle yasaklanan bir dil. Zaman içinde her bir yasak darbesi ise, kartopu gibi büyüyen ve sonuçlarının her geçen gün daha da yıkıcı olduğu bir hale dönüşmekte. Organizatörlerin, festivallerin tek tek elini-eteğini çektiği, içine biraz Kürtçe karışınca vebalı muamelesi gören etkinlikler gırla” diyor ve zamanında haksızlığa topyekün yapılamayan itirazların diğer mecralara bulaştığını belirtiyor. “Belirsizliğin, umutsuzluğun, çaresizliğin kol gezdiği zamanlar” diyerek sözlerine devam ediyor ve ardından “Yine de... Enseyi karartmadan her birimiz bulunduğumuz yerde işimizi layıkıyla yapmaya devam edeceğiz elbette, bu kirli suya kapılıp boğulan nice yetenek var çevremizde, küsüp köşemize çekilmeye, zihinsel geviş getirip benliğimizi çürüme, terk etme lüksümüz yok, birlikte mücadele yaşatır her daim, yola devam!” sözleriyle direnmek gerektiğinin altını ısrarla çiziyor.
Kadın sanatçıların üretimi
Yasaklara rağmen Kürtçe müzik üretimi son hızıyla devam ediyor ve bu üretimin öncüsünün daha çok kadın sanatçılar olduğunu görüyoruz. Rewşan’a sebebini sormadan geçmiyoruz. Bu durumu şöyle değerlendiriyor Rewşan: “Kadının dil ile, kültür ile daha güçlü bir bağı veya daha büyük bir derdi olabilir bilemiyorum, ama bildiğim bir şey var ki kadının kültürel bellek aktarıcılığı ve donanımı çok güçlü. Sanatın her alanında kadının sesini daha gür duyuyor olmamız bu yönüyle tesadüfi bir olgu değil. Kadın mücadelesi, örgütlenmesi, kadın gündemi; sanatçı kadınları daha görünür kılıyor da olabilir” diyor ve başka bir hususa dikkat çekerek sözlerini şöyle sürdürüyor: “‘Kürt müziği’ dediğimizde bir müzik tarzından söz ediyor gibiyiz. Halbuki ‘Kürtçe müzik’ dediğimizde içinde pop, jazz, arabesk, folk, blues vb. pek çok müzik türünü barındıran daha geniş bir evrenden söz etmemiz mümkün. Bu bağlamda pek çok türde Kürtçe müzik yapan sanatçıların sayısının artması şüphesiz ki umut verici. Asimilasyonla yoğrulmuş bir kuşağın kendi diliyle sanat yapma mücadelesine tanıklık etmekteyiz bugün. Bu kuşak; şiiri ile, şairi ile, edebiyatı, kültürel mirası ve kodları ile gerçek manada temas etmenin derdinde.”
Beste albümü yakında
Son olarak ileriye dönük çalışmalarından bahseden Rewşan, dinleyicilerine önemli çalışmaların haberini veriyor ve sözlerini şöyle tamamlıyor: “Yakın zamanda bir derleme çalışması paylaşacağız, Çaldıran'dan derlediğim Kürtçe-Arapça bir eser. Proggrasive Folk kategorisinde dinleyici ile buluşacak olan esere bir de klip çekilecek. Ardından biraz daha elektronik altyapıların kullanıldığı yeni bir beste yayınlayacağız. Sonbaharda ise uzun süredir hayalini kurduğum bir beste albümü gelecek. Dilerim hep beraber dinler, hep beraber zevk ederiz."