Şengal’de yaşamın tohumu tuttu

 

MEDYA DOZ

 

Aradan uzun bir zaman geçtikten sonra yine Şengal’e gittim. Halk ile gerilla Şengal’de yeni bir hayat kurmuşlardı. Artık sadece 12 süvari değil, yüzlerce süvari vardı. Sadece bir Edûlê değil, yüzlerce Edûlêvardı.

Şengal dağında görülenlerin destanı yazılmadı henüz, yazan bir çatal yürek çıkar mı o da bilinmez. Kadim halkımın 73. Fermanına tanık olmak asırlık ninelerin ağıtını beyninin tüm hücrelerinde hissetmek gibi bir şeydi. Oradaydın ama aslında orada değildin, orası diye bir yer yoktu. Şimdi diye bir zaman da yoktu sanki. Şimdiyi göğüsleyecek kadar güçlü bir yürek yaratılmamıştı belki de. İnsan anda yaşanan kâbusa bir anlam veremeyince kendini bir rüyanın koynuna bırakıveriyordu. Gerçeklere göğüs geremeyince insan, hayallere sığınıyordu. Günün acımasız tufanı ayaklara dolanınca ana rahmine dönmek istercesine tarihe dönmek istiyordu insan.

Ayaklarını tozlara sürüye sürüye yürüyordu acı. Gördüm acı yürüyordu. Arkasında utancın ayak izlerini bırakarak yürüyordu. Acının ayakları vardı, ayaklarını gördüm. Acı yüzlere tükürür gibi bakıyordu. Acının gözleri vardı, gözlerini gördüm. Acı bir çocuğun cisminde kötülükten kaçar gibi kaçıyordu o çölde. Gördüm hırçın bakışları vardı acının, gördüm toprağın kalbini eze eze yürüyen ayakları vardı acının… Fermandan değil, kendinden bile kaçıyordu acı, gördüm hiç arkasına bakmadan kaçıyordu acı…

Çölün tozlarını yara yara ve binlerce yaraya dokunarak ulaşmıştık Şengal dağına. Dokunuyorduk yaralara dokunmasına da, iyileşmiyordu yara, daha çok kanayıp bizi de yaralıyordu. Bize minnettar olduğunu söyleyen her ses bizi bir utanca batırıyordu. Verdiğimiz her su damlası için bize şükranlarını sunan kafile insanlığımızı çarmığa geriyordu. Nedir ki su? Su için birileri niye başka birilerine minnettar olsun ki? Ateşin ırkı, böyle bir susuzluk ile niye sınanıyordu, neden su dilenir hale getirilmişti bu ateş ikliminin insanları?

 

Sodom ve Gomora’dan kaçar gibi

Şengal’e doğru yürüyorduk, Şengal’den gelen bazı insanlar ise bize deliymişiz gibi bakıyordu. Onlara göre geldikleri yer yeryüzü cehennemine çevrilmişti ve oraya gitmek delilikti. Çağın aklını sorgulayan bizler ise deliliğe hor bakmıyorduk. Vahşi bir aklın karşısında masum bir deliliği mi hakir görecektik? Varsın deli olsundu adımız. Yol boyunca kafamda imgeler keder ile filizleniyordu. Sodom ve Gomora’dan kaçar gibi kaçan bu acı kafilesi ile ters yöne giderken, sanki Êdulê ve Derwêş Êvdê’nin ruhunu da kendimizle götürüyormuşuz gibime geliyordu. Yolda en çok yüzüne elem işleyen kadınlar gördük, susmaları bile insanın kalbine bir yumruk gibi iniyordu. Neden bilmem ama bu kadınları gördükçe herkes gözümde bir günahkara dönüşüyordu. Ve kendi günahlarımdan utanıyordum.   

İskender’in kılıcının parıltısında kadınlar yüzünü görmüştü yine, en çok kadınların boynu, kirlenmemek adına gönül vermişti bir kılıcın keskinliğine. Uçurumlar çağırmıştı yine kadınları. Ve koşa koşa uçurumlara gitmişti yine kadınlar… Kadınlar ah kadınlar ülkemin bütün fermanlarında isimsizliğe ve soysuzluğa isyan şeceresiydiler. Bu topraklarda her öykü kadınlarla başlayıp kadınlarla bitiyordu.

Bir bilinmeze gitmek

Yolda ölü bedeni taşlarla örtülen körpe bir kızın mezarı vardı, şeker hastası olan kızın sevdiği genç adam, onu sırtında oraya kadar taşımıştı ve sonra ölümünü izleyip bir aşkı taş altı yapmış ve kayıplara karışmıştı. Kızın ismi Melez idi. Aslında bütün hayat melezdi ve bütün aşklar zaman ile melezleşiyordu. O, an çölün gözbebeklerinde bir tavus kuşu çığlık çığlığa ağlıyordu. O mezarı oraya yapıp izini kaybettiren genci arayıp durdu gözlerimiz ama nafile, hiç görünürde yoktu ve daha sonra da kimseler izine rastlamadı. Melez’i oracıkta gömüp bir bilinmeze gitmişti… Sonraları hep aklıma gelip gelip tekrar gidiyordu o genç, intihar mı etti, terki diyar mı etti, bir derviş, bir mecnun olup çöllere mi düştü hiç bilemedim…

Viyan’ın yaralı kolu hem silah hem de çocuk taşıyordu

O, an önümüzden geçen bir ana “iki yaşındaki oğlum susuzluktan boğuldu” diye sayıklayıp bir bilinmezliğe gidiyordu. “Kurê min fetisi” fetisi fetisi” (oğlum boğuldu ) sözleri kulak ve beyin arasında bir yankıya dönüşüyordu…

Karşıdan yaralı olan kolu sarılı, kucağında çölde terk edilmiş bir çocuğu taşıyan, yeşil gözlü bir kadın gerilla geliyordu. İsmi Viyan idi. Viyan, Ermeni asıllı bir katliam çocuğuydu, ninesinin anlattıklarını şimdi yaşıyordu. Êzîdî çocuk, Ermeni Viyan’a o kadar sıkı sarılmıştı ki bütün kavrulmuş zamanlarla inatlaşır gibi. Bir elini boynuna dolamış, diğer eli ile gömleğinin yakasını sıkıca tutmuştu. Ayaküstü sohbetimizde Viyan’ın Sününê köyünde DAİŞ çeteleri ile girdikleri çatışmada yaralandığını öğrendim. Şimdi ise YPG ve YPJ tarafından açılan insani koridorda insanları katliamdan kurtarmak için geçirmeye çalışıyordu. Yaralı kolu hem silah hem de çocuk taşıyordu. Viyan’ın gözlerinde ninesinin anlattıklarını ciddiye almadığı için büyük bir pişmanlık sezdim. Bu sezgimi fark eden Viyan: “Ben çocuktum, ninemin anlattıkları bana masal gibi geliyordu, nerden bileyim ki ferman böyle bir şeydir.” Viyan’ın o kocaman yeşil gözleri dolunca boynuna sarıldım kokusunu içime çektim. İçimden böyle dediğimi hatırlıyorum “Bütün dünya senin gözyaşlarına kurban olsun” o anda ayağımızın dibinde oturan sahipsiz çocuk bizi kıskanır gibi bakınca Viyan’ı saran kollarım kendiliğinden çözüldü. Yanımda kalan bazı yiyecek ve içecekleri de Viyan ve çocuğa bırakıp yola devam ettim.

Erkeklerin çaresizliklerinden tiksindim

Akın akın gelen kafilede bütün erkekler yere bakıyordu. Ne yalan söyleyeyim bütün erkeklerin çaresizliklerinden tiksindim o an. Her biri kendini kadınların dünyasına musallat eden bir imparator gibi görmüştü zamanında ama gözlerinin önünde binlerce kadın esir alındığında, o, mülkü gördükleri kadınları kurtarmayı bırak savunamamışlardı bile. En çok kadınlar ağlıyordu, en çok kadınlar isyan ediyordu.  “Peşmergeler bizi sattı, bizi kandırdılar, bizi bırakıp kaçtılar” diyordu beyaz tülbentli bir kadın. Serbest isminde bir peşmerge komutanına beddualar edip hüngür hüngür ağlıyordu. “Neden hiç bir beşer sesimizi duymuyor” diye haykırıyordu. Bu sesler insanın benliğine çarpıp çarpıp yürek kıyısını aşındırıyordu. Bir deniz dalgası nasıl bir kıyıyı dövüp aşındırıyorsa öyleydi o haykırış…

 

 

Su içtiğimizde susuzluk gelecekti aklımıza…

Dağın zirvesine ulaştığımızda iki adamın yaptığı sonuçsuz pazarlığa tanık oldum, bir adam diğer adama arabasını eşek karşılığında satmak için yalvarıyordu. Arabası olan adamın annesi araba yolunun olmadığı DAİŞ çetelerinin kontrolündeki bir vadide kalmıştı. Elden ayaktan düşmüş yaşlı annesini getirmek için bir binek hayvanına ihtiyacı vardı. Ama eşeğin sahibi de aynı dertten mustaripti ve arabanın o an için hiç bir anlamı yoktu. O çaresizlik, evet o çaresizlik bütün tarihsel değerleri zerreye dönüştürüyordu. İki gün sonra arabasını bir eşeğe takas etmek isteyen o adamı bir gerillanın ayaklarına kapanmış halde gördüm. İsmi Sefkan olan bu gerilla, o adamın annesini sırtlayıp o yol vermeyen vadiden Şengal dağına çıkarmıştı. Sefkan, adamın ellerinden tutup ayakları önünden kaldırdı, utanmıştı ve yorgunluktan halden düşmüştü. O an adamın yakarışları ve dualarını duymadığından adım gibi emindim. Arkasını dönüp oradan hızla uzaklaştı ve bir duvarın gölgesine oturdu Sefkan. Karşıdan ona baktığımı görünce elini alnına götürüp bana selam verdi. Birazdan yanıma aldığım bir su bidonu ile Sefkan’ın yanına gittim. Suyu ayaklarının dibine bıraktım. Uzun süre suya baktı Sefkan, suyun anlamı da değişmişti hayatımızda, artık her su içtiğimizde susuzluk gelecekti aklımıza…

Bizi ferman değil ova bitirdi

Kısa bir süre sonra Sefkan’ın sırtlayıp getirdiği anne ile sohbet etme fırsatım oldu, anne bana bir sır veriyormuş gibi kulağıma eğilip “Saddam bizi dağdan indirmek için su kuyularımızı taş ve zift ile doldurdu, sular kuruyunca ovaya indik, bizi Arapların çemberinde olan ovalara yerleştirdiler. Her yanımız güvenilmezler ile doluydu. İşte biz o zaman bittik. Biliyor musun bizi ferman değil ova bitirdi, ovadaki televizyon bitirdi, ovadaki para bitirdi. Bizim bedenimizi öldürseler yine çoğalırız ama onlar ruhumuzu öldürmek istediler. Savunmasız, sahipsiz bırakarak öldürmek istediler. Dağlıyı ovaya getirirsen onu öldürürsün” deyince annenin neyden bahsettiğini çok iyi anlamıştım. Anne kapitalizme veryansın ediyordu ama ismine kapitalizm demiyor, onun yerine para diyordu, televizyon diyordu.   

Şimdisi ifade edilmeyen ve bitmeyen öykülerin sadece kıyısına dokunuyoruz bazen, bazen, susmak ve demlenmek gereksinimi duyuyoruz belki de…

 

Artık 12 süvari değil, yüzlerce süvari vardı

Aradan uzun bir zaman geçtikten sonra yine Şengal’e gittim. Halk ile gerilla Şengal’de yeni bir hayat kurmuşlardı. Artık sadece 12 süvari değil, yüzlerce süvari vardı. Sadece bir Edûlêdeğil, yüzlerce Edûlêvardı. Bu kez  Derwêşler sadece ölümüne dövüşmüyordu, yeni bir yaşam inşa ediyorlardı. Bu toprakları her türlü vahşete karşı savunacak devasa bir Êzîdxan ordusu yaratmışlardı. Bu kez ölümü öldürmeye karar vermişlerdi. Bu kez ölümün yakasından tutup “Bir daha asla” diyeceklerdi.

Çaresizlik yerine inatçı bir direnç

O eski çaresizlik gitmişti yerine inatçı bir direnç gelmişti. Dünün köleleri gibi görülen Şengal’li kadınların yüzünden utanç maskesi düşmüş, tenleri ve simalarına işleyen bir kendinden eminlik yerleşmişti. Benliklerine işlemiş katmerli köleliliği soyunmaya çabalar halde görünce onları, gurur duydum, taktire şayan gördüm. Kızlarının kapının önüne bile çıkmasına razı gelmeyen analar kızlarının elinden tutup savaş mevzilerine getiriyorlardı. Şengal’li kadınlar YJŞ adında kendi özgün ordularını oluşturmuştu. Ş. Xanê ve Derweşê Êvdê adında iki akademi kurmuşlardı, o akademilerde tarih, sosyoloji, bilim, felsefe, jineoloji, derslerinin yanında bir de askeri eğitim görüyorlardı.

En çok da kadınlar değişmişti

Karar mercileri olan meclislerinde bütün toplumsal sorunlara çareler arıyorlardı, sağlık, güvenlik, basın, ekonomi, eğitim ve daha yaşam ile ilgili ne varsa o konularda kominler oluşturup yürütmeye başlamışlardı. Adalet divanlarında erkek aklının yasaları değil, kadın vicdanı işliyordu. Kadınlar, sorularını tartışacağı divanlar kurulup düzenli toplantılar alıyorlardı. İhtiyaçlarına göre konferanslar, seminerler düzenliyorlardı. Erkeklerle eşit koşulları bile aşan özgün bir kadın sistemi oluşturulmuş, siyasi bir kimlik sahibi olmuştu kadınlar. Bu ve daha sayamadığım birçok değişimi Şengal kadınlarında gördüğümde gerilikten ve kölelikten ancak böyle intikam alınır dedim. KDP’nin kendi sömürgesi gibi gördüğü, DAİŞ’in vahşet ocağı gibi gördüğü Şengal değişmişti. Bu kanlı topraklara yaşamın tohumu atılmıştı ve tohum tutmuştu.  Ama en çok da kadınlar değişmişti…