Gerilla olmasa Türkiye Kerkük’ü işgal eder!
KNK ve Tevgera Azadi’nin ardından PKK de Kerkük’ün kararlarına saygı gösterilmesini isteyerek, Türk tehdidine dikkat çekti.
PKK Yürütme Komitesi Üyesi Murat Karayılan, Erdoğan rejiminin Kerkük’e Kürt bayrağı asılmasına karşı çıktığını hatırlatarak "Gerilla olmasa Türkiye kenti işgal eder" dedi. Karayılan, Türkiye ile yakın ilişkiler içinde olan Barzani’ye de "Bunlar hiçbir Kürdün dostu değildir, yarın öbür gün sizin kazanımlarınıza da saldırırlar" uyarısında bulundu.
PKK Yürütme Komitesi Üyesi Murat Karayılan dün Stêrk TV’de yayınlanan özel bir programa katıldı. Karayılan programda Kerkük’teki gelişmelere ilişkin de değenlendirmelerde bulundu. Kerkük’teki kamu binalarına Güney Kürdistan bayrağı asılmasına Türkiye’nin şiddetle karşı çıktığını hatırlatan Karayılan, "Bunlar kıyameti kopardılar" dedi.
Erdoğan asıl niyetini Bahçeli’ye söyletiyor
Karayılan, Türk Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Kerkük’ü işgal planlarını MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’ye söylettiğine dikkat çekti: "Erdoğan şimdi bize karşı yaptığı savaş planını, KDP’yle birlikte Şengal’de veya başka bölgelerde savaşma temelinde kurduğu için çok daha sert bir şekilde, "Kerkük’e gideriz" demiyor ama demek istediği şeyleri Devlet Bahçeli yoluyla söylüyor. Devlet Bahçeli ne dedi: ‘Dost değil, ayağımızın altındaki post olur’ dedi. Bunu KDP liderliği için söyledi. Yani bunlar bütün Kürt halkının düşmanlarıdırlar. Bu açık bir şeydir. Ve bugün biz olmazsak, bunu daha açık bir şekilde yaparlar. Bugün Kuzey’i de, Güney’i de, tüm Kürdistan’ı da biz savunuyoruz. Biz olmazsak kesinlikle, ‘Kerkük’e gideceğiz’ diyeceklerdi. Buna niyetleri de vardır. Zaten Binali (Yıldırım), ‘Birleşmiş Milletler bu konuya el atmalı’ diyor. Bu söylemlerle, ‘oradaki Türkmenlerin savunulması gerekiyor; askerlerimiz oraya gitmeli’ demek istiyor. En sonunda da gidecekler.
Aba altından sopa gösteriyorlar
Zaten biz olmasaydık hemen şimdi gitmeye çalışırlardı ama şimdi bizimle savaşta oldukları ve bize karşı savaşta KDP’yi de yanlarında savaştırmak istedikleri için bu tür şeyleri açıktan söylemiyorlar; aba altından sopa göstererek tehdit ediyorlar."
Barzani’ye mesaj: AKP hiçbir Kürdün dostu değil
Murat Karayılan konuşmasında Türkiye ile yakın ilişkiler içinde olan KDP Başkanı Mesud Barzani’ye de isim vermeden şu uyarıda bulundu: "Bunlar Kürt halkının dostu olmadıkları gibi, hiçbir Kürdün de dostu değildirler. Onlarla birlikte olan işbirlikçi Kürtlerin de dostu değiller. TC’nin tarihi bu tür örneklerle doludur. Dersim Tertelesi’nde önce, direnen Kürtleri katlettiler ve göçerttiler; sonra, devlet tarafında olanları da katlettiler ve göçerttiler. Bu, Şêx Sait Hareketi’nde de böyledir, gelişen tüm isyanlarda da böyledir. İnsan tarihe bakmalı ve bugünü öyle okumalı. Bu nedenle hiçbir Kürt bu gerçekliği göz ardı etmemeli. Kim ki bu gerçekliği göz ardı ederse, onlar kesinlikle ciddi bir kırılmayı yaşayacaklardır. Çünkü bunlar yarın gerçekliklerini daha da çok ortaya koyacak ve tüm Kürt kazanımlarına saldıracaklardır."
Kerkük’te referandum zamanı
Kerkük İl Meclisi, kentte referanduma gitme kararı aldı. Referandumda Kerküklülere Irak hükümetine mi yoksa Federe Kürdistan Yönetimi’ne mi bağlanmak istedikleri sorulacak. Karar nedeniyle çılgına dönen Erdoğan ise tehdit savurdu.
Kerkük İl Meclisi, kentin Federe Kürdistan Yönetimi’ne bağlanması için referandum düzenleme kararı aldı. Referandumda Kerküklülere Irak hükümetine mi yoksa Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne mi bağlanmak istedikleri sorulacak. Karar, Kürdistan bölgesi bayrağının Irak bayrağıyla birlikte resmi kurumlara asılmasının ardından başlayan tartışmaların peşinden geldi.
‘Kerkük halkının bekleyecek gücü kalmadı’
Hafta sonu konuyu görüşmek için düzenlenen oturumu Türkmen ve Araplar boykot etti. Kerkük İl Meclisi'nde Kürtlerin 26, Türkmenlerin 9, Arapların ise 6 üyesi var. Oturum sonrası Kürt üyelerle ortak basın toplantısı düzenleyen Kerkük İl Meclisi Başkanı Rebwar Talabani, "Kerkük'ün tartışmalı bölgeler statüsünden çıkıp, kaderinin tayin edilmesi için İl Meclisi olarak referandum yapılması kararı aldık. Referandum talebimizi Irak merkezi hükümetine iletiyoruz. Kerkük halkının artık bekleyecek gücü kalmadı" dedi.
Halk karar verecek
Irak Anayasası’nın 140. maddesi gereği tartışmalı bölgeler arasında yer alan Kerkük'ün kaderinin tayin edilmesi için düzenlenecek referandumda, Kerküklülere Irak hükümetine mi yoksa Federe Kürdistan Yönetimi’ne mi bağlanmak istedikleri sorulacak.
10 soruda Kerkük krizi
Kerkük kentinde, bölgesel Kürt bölgesi bayrağının geçen hafta kamu dairelerine asılmasıyla başlayan krizin ardında ne var? Krizin olası sonuçları ne? 10 soru ve yanıtta Kerkük krizi.
1- Kerkük’ün statüsü nedir?
2005 yılında yazılan Irak Anayasası'nın 140. maddesi, Kerkük’ün statüsünün bir referandumla belirleneceğini hükme bağlıyordu. Bu maddeye göre, Saddam Hüseyin döneminde Kerkük’ten zorla göç ettirilenler dönecek, ardından Kerkük’te nüfus sayımı yapılacak ve bu sayım esas alınarak Kerkük’ün statüsü için Aralık 2007’de bir referanduma gidilecekti. Ancak bu gerçekleşmedi ve Kerkük’ün statüsü belirsiz kaldı. Kürtler, kentin Federe Kürdistan Bölgesi’ne bağlanmasını isterken, Türkmenler ise buna karşı çıkarak, Kerkük'ün özel bir statüye sahip olmasını istiyor.
2- Kentte kimler yaşıyor?
Kerkük'ün çevresindeki köylerle birlikte nüfusu 1,4 milyon. Kent merkezinde ise 900 bin kişi yaşıyor. Kentte Türkmen, Arap ve Kürt nüfus birlikte yaşıyor. Ancak Kürtler, kentin bir Kürt şehri olduğunu belirtiyor. KDP Başkanı Mesud Barzani, Kerkük’ü, "Kürtlerin Kudüs’ü" olarak tanımlıyor. Saddam Hüseyin döneminde, Kürtler kentte zorla göç ettirilmişti. ABD’nin 2003’te Irak’a müdahalesi ve Saddam’ın devrilmesi sonrasında ise kente yoğun bir Kürt göçü yaşandı.
3- Kerkük’te siyasal olarak durum ne?
Kerkük'ün valiliğine 2011 yılında Kürt ve YNK’li olan Necmeddin Kerim getirilmişti. 2005 yılında yapılan seçimlerde de İl Meclisi’nde Kürtler çoğunluğu elde etmişti. 41 kişilik il meclisinin 26 üyesini Kürtler, 9'unu Türkmenler, 6'sını da Araplar oluşturuyor. Gruplar arasındaki anlaşmazlık nedeniyle İl Meclisi seçimleri 2005'ten beri yenilenemiyor. Irak Anayasası’na göre, Kerkük İl Meclisi, bütçenin belirlenmesinden, ilin federal bir bölgeye dönüşmesini sağlayabilecek kararın ilk alınabileceği yer olmaya kadar birçok yetkiye sahip.
4- Son kriz nasıl çıktı?
Kerkük Valisi Necmeddin Kerim, 14 Mart 2017’de, Kerkük’teki tüm devlet kurumlarına Irak bayrağının yanı sıra Kürdistan bayrağının da asılması talimatını verdi. 28 Mart 2017’de de Arap ve Türkmen üyelerinin boykot ettiği bir toplantıda, 26 Kürt üyenin oyuyla Kerkük İl Meclisi, Kerkük Valisi’nin bu kararını onayladı. Kararla birlikte tüm kamu dairelerine Kürt bölgesi bayrağı da asıldı.
5- Kerkük’teki fiili durum ne?
2014'ün Haziran ayında DAİŞ, Musul'a saldırınca, Irak ordusunun 12. Tugayı savaşmadan şehri terk etti. Bu gelişme üzerine Kerkük'te güvenlik, Mesud Barzani yönetimdeki Kürdistan Demokrat Partisi ile (KDP) ile Celal Talabani yönetimdeki Kürdistan Yurtseverler Birliği’ne (YNK) bağlı asayiş güçleri tarafından sağlanmaya başladı. Ancak Kerkük’te asıl olarak etkili olan güç YNK. Peşmergeler dışında, kentte YNK’nin işbirliği yaptığı HPG ve YJA STAR gerillaları da varlık göstermeye başladı. En son 21 Ekim 2016’da YNK peşmergeleri ile gerillalar ortak savunma hattıyla DAİŞ’in eş zamanlı saldırılarını püskürtmüştü. Kentin merkezinde olmasa da Kerkük’ün çevresinde ve yakınlarında olan başka bir silahlı grup da Şii milislerden oluşan Haşdi Şabi güçleri. Irak genelinde sayıları 130 bini bulan bu milis güçler, zayıf Irak ordusunun oluşturduğu boşluğu dolduruyor. Ancak, DAİŞ’in çıkarıldığı bölgelerde Sünnilere yönelik katliamlar, zorla göç ettirmeler gibi suçlarla gündeme geliyor. Haşdi Şabi milisleri İranlı komutanlar tarafından eğitiliyor. İran, bu milisler üzerinden Irak üzerinde kontrol sağlıyor.
6- Kerkük’ün önemi ne?
Kerkük bir petrol kenti. Amerikan Enerji Bakanlığı verilerine göre, Kerkük’ün petrol rezervleri 8,7 milyar varil. Türkiye’nin bir günlük ham petrol ihtiyacı ise, günlük 700 bin varil. Uluslararası Enerji Ajansı'na göre, Irak petrolünün mevcut üretiminin yüzde 40’ı Kerkük’te gerçekleşiyor. Ülkenin kanıtlanmış petrol rezervlerinin yüzde 6’sı da Kerkük’te.
7- Türkiye ve Erdoğan nasıl tepki verdi?
Türk Dışişleri Bakanlığı 28 Mart’ta yazılı bir açıklamayla, Kerkük İl Meclisi'nin Kürt bayrağı kararının Irak Anayasası’na aykırı olduğunu savunarak karşı çıktı. Bağımsızlık referandumu kararına da tepki gösteren AKP hükümeti kararı ‘yanlış ve zamansız’ olarak nitelendirdi. Alınan bilgiye göre Türkiye, görüşlerini Mesud Barzani’ye de iletti. En son dün de Türk Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan doğrudan Barzani’ye seslenerek, "Kerkük’teki bayrakları derhal indirin, yoksa bedeli ağır olur" tehdidini savurdu.
Zonguldak’ta toplu açılış törenindeki konuşmasında Erdoğan, "Kerkük bizimdir iddiasına girmeyin. Münasebetlerimizi baltalamayın. Çünkü Kerkük Kürtlerindir safsatasına asla inanmıyoruz" dedi.
Daha önce Fırat Kalkanı Herakatı’nın bittiğini söyleyen Erdoğan, şimdi de yeni bir harekat hazırlığında olunduğunu söyledi. Erdoğan, “Biz Fırat Kalkanı’ndan sonra yeni bir harekatın hazırlığındayız. Irak'ta Sincar'ı ile Telaferi ve Kerkük'üyle yeni tezgahlar kuruyorlar. Bunu ilk defa açıklıyorum” dedi. Erdoğan’ın sözleri Türkiye’nin bayrak krizini bahane ederek Kerkük’ü işgal etmeye girişebileceği şeklinde yorumlandı.
8- Türkiye’nin Kerkük politika ne?
Kerkük’teki Türkmen nüfus, Türkiye'nin bölgeye dönük dış politikasının önemli bir ayağını oluşturuyor. Erdoğan rejimi kentteki Türkmen varlığı üzerinden Irak’ta etkili olmaya çalışıyor. Türkiye için hayati öneme sahip bir diğer nokta ise, Kerkük-Ceyhan petrol boru hattı. 1977’de ilk akışın gerçekleştiği ve yıllık taşıma kapasitesi toplam 70,9 milyon ton olan boru hattı, Kürt petrolünü çok ucuza Türkiye’ye taşıyor.
9- İran ne diyor?
İran, Kerkük'e Kürt bayrağı asılması kararına karşı çıkıyor. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, "Irak bayrağı dışında her hangi bir başka bayrağın Kerkük’te göndere çekilmesi, Irak anayasasına aykırı olup, gerginlik yaratacak bir harekettir" denildi. İran’ın Irak’ın toprak bütünlüğü ve egemenliğini desteklediğini ifade eden Bakanlık, "ülkedeki tüm grupları anayasaya bağlı kalmaya ve ihtilaflarını yasal yöntemlerle diyalog çerçevesinde çözmeye" çağırdı. Açıklamada bunlardansa DAİŞ’le mücadeleye öncelik verilmesi istendi.
10- Referandum kararı bölgedeki dengeleri nasıl etkiler?
Irak’taki bütün Kürt gruplar, Kerkük’ün tamamıyla Bağdat denetiminden çıkmasını ve Federe Kürdistan Yönetimi’ne bağlanmasını istiyor. Ancak bugünlerde Güney Kürdistan’ın siyasi geleceğine ilişkin olarak iki büyük parti, KDP ve YNK arasında sorunlar yaşanıyor. Bölgesel yönetimde üçüncü parti Goran’ın ortaya çıkması da Kürt gruplar arasındaki iktidar kavgalarını ve siyasal krizleri derinleştiriyor.
Mesud Barzani’nin koltuğunu kaybetmemek için sürekli olarak bağımsızlık kartını gündemde tutması da dikkat çekiyor. Buna karşılık YNK, Kürtler için sembolik öneme sahip Kerkük’teki gücünü ve sağladığı taban desteğini artırmaya çalışıyor. Zira, bu sene Güney Kürdistan’da seçim yapılması bekleniyor. Seçim öncesi KDP ve YNK arasındaki iktidar mücadelesi ve ekonomik çıkar çekişmesi gittikçe kızışıyor.
Öte yandan Irak ile Kerkük’te etkili güçlerin başında KCK ile HPG gerilları da geliyor. Özellikle gerillaların DAİŞ’le mücadeledeki başarısı halkın KCK’ye olan ilgi ve desteğini artırıyor. Bu durum da Türkiye destekli Mesud Barzani’nin bölgedeki etki alanını kırıyor. Barzani’ye bağlı çetelerin Şengal’e saldırısının altında da bu çekişme yatıyor. Kerkük’ün Güney Kürdistan’a bağlanmasına karşı çıkan Türkmenler ve Arapların yönünü kentin çeperlerine yerlermiş olan Haşdi Şabi’ye dönmesi de ihtimal dahilinde. Bütün bunlar ise, kenti uzun vadeli ve daha derin yeni krizlere ve çatışmalara sürükleyebilir.
HABER MERKEZİ
Referandum kararı meşru
Tevgera Azadi Kerkük Eşbaşkanı Newzad Kerküki, Kerkük halkları için en iyi çözüm yönteminin konfederalizm olduğunu söyledi.
Kerkük’teki gelişmelere dair dün bir açıklama yapan Tevgera Azadî’nin Kerkük Eşbaşkanı Newzad Kerküki, demokratik konfederalizmin kentteki halklar için en iyi çözüm yöntemi olduğunu söyledi. Kerküki, Kerkük’teki siyasi taraflara da kentte bu sistemi uygulama çağrısında bulundu.
Referandum kararını destekliyoruz
Kerküki ayrıca Kerkük İl Meclisi’nin kentte Kürdistan bayrağının asılması ve referanduma gitme kararını da desteklediklerini belirterek, "Kerkük’ün Güney Kürdistan’a bağlanması için referandum Kerkük halkının en meşru hakkıdır. Kerkük sorunlu bölgelerin çözüm merkezi olmalı. Bunun için bugün siyasi taraflar bir sınavdan geçmektedirler. Vakit kaybetmeye hiç hakkımız yok, Kerkük bir an önce Güney Kürdistan’a bağlanmalı" dedi.
İşgalci Türk devletine kınama
Newzad Kerküki, Türkiye’den yapılan açıklamalara da tepki göstererek "İşgalci Türk devletinin Kürdistan bayrağına müdahalesini şiddetle kınıyoruz. Türk devletinin başka ülkelerin içişlerine müdahale etme hakkı yoktur" uyarısında bulundu.
Halka çağrı: Türkiye’ye sessiz kalmayın
Tevgera Azadi Eşbaşkanı, Kerkük başta olmak üzere Güney Kürdistan halkına da Türk devletinin müdahalelerine sessiz kalmaması çağrısı yaparak "Düşmanlarımızın haklarımıza müdahale etmesine izin vermeyin" diye seslendi.
RÊBAZ HESEN/ANF/KERKÜK